وی تصریح کرد: هرچقدر این گونه فعالیتها به اصناف مرتبط با فعالیتهای فرهنگی محول شود تداوم و استمرار آن ضمانت پیدا میکند.
چیتچیان در ادامه اظهار کرد: به طور اصولی این نوع فعالیتهای فرهنگی نباید متکی به اعتبارات و بودجه دولت باشد چون ممکن است دولت یکسال بودجه داشته باشد و سال دیگر نداشته باشد و یا یکسال کم باشد و یا زیاد بنابراین فعالیتهای فرهنگی که تنفس معنوی و حیات فکری جامعه است نباید وابسته به بودجهی دولتی باشد چون اگر این طور باشد با نبود پول کار فرهنگی دچار افت شدیدی میشود.
حمایت از ترجمه و انتشار آثار ایرانی به زبانهای دیگر
کتاب نویسندگان ایرانی برای عرضه در عرصه بینالمللی در اولین گام نیاز به ترجمه دارد تا بتواند در بازار جهانی شناخته شود. برای کمک به چنین اقدامی دو طرح حمایت از ترجمه و نشر آثار فارسی به زبانهای دیگر (TOP) و طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی (GRANT) وجود دارند.
طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی (GRANT) در راستای تحقق سیاستهای کلان فرهنگی و به منظور نیل به اهداف مورد نظر در حوزه دیپلماسی فرهنگی، فعالیتهای بخش خصوصی در ترجمه و انتشار کتابهای ایرانی به زبانهای مختلف با هدف عرضه در بازارهای جهانی، با شرایط مورد حمایت معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار میگیرد.
اهداف طرح (GRANT) شامل معرفی و گسترش ادبیات، فرهنگ و هنر ایران در جهان از طریق ایجاد دسترسی مخاطبان غیرفارسی زبان به ادبیات ایران با زبان خود، تقویت صنعت نشر ایران در حوزه نشر بینالملل، تسهیل روابط فرهنگی با جهان از طریق نخبگان فرهنگی و هنری و فراهم سازی زمینههای حضور فعال، موثر و پایدار موسسات فرهنگی و هنری برای تولید و عرضه محصولات در نقاط مختلف جهان شده است.
اولویتهای موضوعی در طرح (GRANT) در حوزهی ادبیات داستانی و غیرداستانی معاصر، هنر، اسلامشناسی و ایرانشناسی و کودک و نوجوان هستند.
ملاکهای ارزیابی در این طرح شامل ماهیت و کیفیت ادبی هر کتاب، کیفیت ترجمه و برنامه ناشر برای توزیع و استراتژی معرفی کتاب عنوان شده است.
دورههای اول و دوم طرح (GRANT) به اتمام رسیده است و دوره سوم در سال 96 در آستانه برگزاری است.
صاحبان آثار برای شرکت در این طرح با شرط داشتن حق کپیرایت، اثر را به دبیرخانه طرح حمایت از ترجمه و انتشار کتاب ایرانی که در دفتر مجامع و فعالیتهای فرهنگی وزارت ارشاد قرار دارد، ارسال میکنند و دبیرخانه بعد از ارزیابی اثر، موافقت خود را اعلام میکند. بعد از این مرحله صاحب اثر باید قرارداد خود را با ناشر خارجی ارائه دهد تا این دبیرخانه در راستای حمایت از ترجمه و انتشار آثار ایرانی، کمک مالی به صاحب اثر میکند.
برونسپاری ترجمه و نشر از داخل کشور به خارج
طرح حمایت از ترجمه و نشر آثار فارسی به زبانهای دیگر (TOP) نیز یکی دیگر از طرحها در راستای حمایت از ترجمه آثار ایرانی است. این طرح با هدف برونسپاری امر ترجمه و نشر از داخل کشور به خارج، گامی است برای خروج از سیستم رسمی در نشر آثار ایرانی در جهان که امیدوار است به کمال مطلوب برسد. مرکز ساماندهی ترجمه و نشر معارف اسلامی و علوم انسانی، قانونگذار مسئولیت ترجمه و نشر بین الملل را به عهده گرفته است.
طرح (TOP) در نظر دارد به منظور تشویق ترجمه و نشر آثار فارسی به زبانهای دیگر، بخشی از هزینههای نشر کتاب در زبان مقصد را در قالب طرح حمایتی پرداخت کرده و شرایطی را فراهم سازد تا ناشران معتبر غیرایرانی در ترجمه و نشر آثار فارسی به سایر زبانها مشارکت کرده و آثار فاخر فارسی در حوزهی معارف اسلامی و علوم انسانی در بازار جهانی نشر، عرضه و توزیع شود.
بدیهی است در این روند، بخشی از هزینههای نشر به ناشر پرداخت میشود. بعلاوه حقوق مادی و معنوی اثر در زبان مقصد نیز در تعامل با مولف و ناشر داخلی به ناشر واگذار میشود. ناشر نیز در این طرح سرمایهگذاری کرده و پس از نشر کتاب میتواند آن را توزیع کرده و به فروش برساند.
میزان مبلغ حمایتی مرکز برای نشر کتاب در زبان کشور مقصد بر اساس فرمول خاصی محاسبه میشود. همچنین نمایندگیهای فرهنگی و سیاسی ایران در خارج از کشور برابر با مقررات طرح (TOP) به عنوان مباشر و عامل اصلی، اقدامات لازم در اجرای طرح را به انجام خواهند رساند. ضمن اینکه هر ناشر ایرانی و خارجی میتواند متقاضی ترجمه و انتشار کتاب ایرانی در خارج از کشور باشد و از حمایتهای طرح (TOP) برخوردار شود و مرکز ساماندهی ترجمه و نشر در این خصوص مباشرت میکند.
ضرورت اقدامات آموزشی و اصلاحی برای جلوگیری از سرقت علمی
نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران پنچشنبه (14 اردیبهشت) شاهد برپایی کارگاه «مهارتهای نگارش کتاب و راهکارهای کاهش سرقت علمی» در محل کارگاههای هماندیشی در سرای اهل قلم با حضور دکتر مهدی علیپور حافظی بود.
علیپور حافظی در ابتدای سخن با اشاره بر لزوم آشنایی نویسندگان و محققان با مهارتهای نگارش کتاب تاکید کرد: آشنایی با مثلث طلایی در نگارش کتاب منجر به تولید اثری با نفوذ بالا در مخاطب خواهد شد.
وی با بیان اینکه از منظر نگارش، ضلع اول این مثلث هدف و یا همان پیامی است که نویسنده درصدد انتقال آن به مخاطب است، ادامه داد: بعضی اوقات مشاهده میشود نویسنده اقدام به ارایهی مطلب و محتوا در خارج از محدودهی نیاز مخاطب میکند که در نتیجه ارتباطی با مخاطب برقرار نمیشود.
عضو هیأت علمی دانشگاه علامهطباطبایی در ادامه به ضلع دوم یا همان مخاطبان پیام کتاب پرداخت و با اشاره به اینکه عدم شناخت کافی از جامعهی هدف و سلایق مخاطبان باعث میشود نویسنده نتواند از ابزارهای موثر جهت انتقال محتوا به خوانندگان استفاده کند.
وی در پایان به ضلع سوم یا کانال انتقال پیام اشاره و اضافه کرد: این ضلع، همان ویژگیهای خاص کتاب به عنوان یک رسانهی قوی بین نسلی است که قدرت اعتباربخشی زیادی به نویسنده دارد.
علیپور حافظی یادآور شد: در تدوین یک کتاب موفق لزوم توجه به موضوع متناسب با حوزه ی مورد علاقهی مخاطب از اهمیت برخوردار است؛ همچنین موضوع باید متناسب با شرایط و مقطع زمانی انتخاب شود و از نظر محتوا به گونهای باشد که دانش موجود را یک گام به پیش ببرد و از ارایهی مطالب تکراری و قدیمی خودداری شود.
وی تصریح کرد: از نظر نحوه ی ارایهی مطلب میبایست انسجام لازم ما بین ایدهی مطالب، فهرست و منابع بخوبی رعایت شود و از گنجاندن مطالبی که به موضوع مربوط نیست و یا در جای صحیح قرار ندارد پرهیز شود.
تشریح مصادیق سرقت علمی
استادیار دانشگاه علامه طباطبایی بخش دوم سخنان خود را به موضوع سرقت علمی و ادبی اختصاص داد و گفت: اکثر موارد گزارش شده از سرقت علمی و ادبی جنبهی غیرعمدی داشته و ناشی از عدم رعایت نکات ظریفی است که سعی میشود در این کارگاه به طور اختصار به آن اشاره شود.
وی ادامه داد: از همان ابتدا که نویسنده با مراجعه به کتابخانههای تخصصی اقدام به مطالعهی مطالب مرتبط با موضوع کتاب خود در سایر منابع میکند باید اقدام به یادداشتبرداری دقیق کند بنحوی که نام منبع، نویسنده، سال انتشار و صفحه ی مربوط را در برگهی فیش یادداشت نماید و در زمان تدوین کتاب جهت ذکر مرجع و منبع مطالب از فرمتهای استاندارد بهره بگیرد و حتما مطالبی که نقل قول مستقیم میشود از گیومه و یا تغییر فونت و چیدمان صفحه جهت متمایز کردن استفاده شود.
وی افزود: از جمله مصادیق سرقت علمی، استفاده از محتوای مطالب دیگران با تغییر شکل ظاهری متن و بدون ذکر صاحب اصلی اثر و یا ترجمه یا تلخیص بدون کسب اجازه و ذکر منبع و عدم توجه به جنبه مادی آثار است.
علیپور حافظی تشریح کرد: یعنی حقوق ناشر مثلا انتشار یک اثر در دو محل بدون کسب و طی مراحل کپیرایت و یا ارایه ی یک کتاب در یک محل به زبان اصلی و در محل دیگر به صورت ترجمه و بدون ذکر کامل مطلب که قبلا در فلان انتشارات به زبان فلان منتشر شده است.
این استاد دانشگاه در پایان اظهار امیدواری کرد با اقدامات آموزشی و اصلاحی زمینهها و انگیزههای انجام سرقت علمی و ادبی در جامعه کاهش پیدا کند.
سیاُمین نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران با شعار «یک کتاب بیشتر بخوانیم» از 13 تا 23 اردیبهشت در مجموعه ی نمایشگاهی شهر آفتاب برگزار میشود. مجموعهی شهر آفتاب در اتوبان خلیج فارس، روبه روی حرم مطهر امام خمینی (ره) قرار دارد.