ابراهیم رئیسی، مصطفی میرسلیم و محمد باقر قالیباف هر یک به شکل خود، برجام را مورد انتقاد شدید خود قرار دادند و در جهت اثبات مدعای خود، از افراد مختلفی در دولت نقل قول کردند، نقل قول هایی که یک به یک در طول مناظره از سوی مسئولان مربوطه تکذیب شد.
در زیر برخی از ادعاهای کاندیداهای «جمنا» در مناظره مورد راستی آزمایی قرار گرفته است.
1- در ارتباط با اظهارات رئیسی به نقل از سیف ووزیر اقتصاد (دستاورد "هیچ" و "فلج بودن نظام بانکی") پس از اجرای برجام:
تحولاتو گشایشهای وسیع و قابل توجهی در حوزه مالی و بانکی رخ داده است که موجب خروجقطعی نظام بانکی و مالی از "مرحله بحرانی و بنبستِ" دوران تحریم شده است. در دوره تحریمها، عملانظام بانکی و مالی کشور فلج شده بود و از هرگونه تعامل و مراوده در حوزه بینالمللیمحروم شده بود که تشریح پیامدهای خسارتبار آن، نیازمند فرصت مبسوطی است. در دورهپسابرجام، علیرغم تداوم برخی مشکلات و محدودیتها در حوزه بانکی و مالی (که عمدتامرتبط با برجام نبوده و به عوامل دیگری مانند تحریمهای اولیه و غیرهستهایآمریکا، قوانین انضباطی مرتبط با پولشویی، مشکلات زیرساختاری در نظام بانکی کشور و... مربوط میشود) سیستم بانکی کشور هم اکنون با مانع تحریمی مرتبط با موضوع هستهایو برجام مواجه نمیباشد. ذیلا به برخی از آمارهای مرتبط اشاره میشود:
· آزادسازی12 میلیارد دلار از وجوه مسدود شده کشورمان در فاصله زمانی برنامه اقدام مشترک(توافق موقت ژنو) تا انعقاد برجام
· آزادسازی 7/25 میلیارد دلار از منابع ارزی کشور از تاریخ اجرایی شدن برجام (26 دی1394) تا پایان سال 1395
· ازتاریخ اجرای برجام تا پایان سال 1395، شبکه بانکی کشور 704 رابطه کارگزاری با 249بانک دنیا ایجاد نموده است
· طیاین مدت 99936 فقره گشایش اعتبارات اسنادی و ارائه خدمات تجاری در قالب 17861 فقرهگشایش اعتبار اسنادی، 1866 فقره ثبت سفارش برات اسنادی و 80209 فقره حواله ارزیصادر شده است.
· ارزشدلاری خدمات تجاری فوقالاشاره بیش از 38 میلیارد دلار بوده و شامل 74/17 میلیارددلار گشایش اعتبار اسنادی، 96/3 میلیارد دلار برات اسنادی و 62/16 میلیارد دلارحواله ارزی میباشد.
ملاحظات:
- اظهارات آقای سیف در جریان یکی از سفرهایخارجی ایشان (تقریبا هیچ) از موضع مطالبهگری مطرح شده است و این طبیعت گفتگو ومذاکره با کشورهای خارجی است که همواره می بایستی از آنها طلبکاری نمود. آمارهایفوق بیانگر تحولاتی است که در حوزه بانکی و مالی پس از برجام رخ داده است.
- در ارتباط با اظهارات جناب رئیسی مبنی براینکه امکان انتقال ارز به داخل کشور وجود ندارد، اولا باید خاطرنشان ساخت که دردوره پسابرجام میلیاردها دلار ارز معتبر و بصورت نقد و اسکناس وارد کشور شده است.در عین حال این نکته حائز اهمیت است که ارز حاصله از فروش نفت و سایر صادرات کشور،الزاما ضرورتی ندارد وارد کشور شود. مهم در دسترس بودن ارز حاصله در حساب بانکهایمختلف و معتبر جهان و امکان مبادله و جابجایی آن برای خرید کالا یا خدمات در خارجاز کشور است.
در ارتباط با دستاوردهای برجام و اینکه ما به تمامتعهدات خودمان عمل کردیم و در مقابل چیز زیادی کسب نکردیم:
اصولا مذاکره نوعی بده بستان است و برای حصول توافق، تمامطرفها چارهای جز دادن برخی امتیازات در قبال دریافت برخی امتیازات دیگر ندارند واین جزو ماهیت و سرشت مذاکرات بینالمللی است. طبق برجام جمهوری اسلامی ایران همزمانبا تداوم بدون وقفه برنامه صلحآمیز هستهای خود در تمامی ابعاد مهم و حساس، برخیمحدودیتهای موقت و چند ساله را در برنامه صلحآمیز هستهای خود پذیرفت که در واقعاین امتیازی بود که ما دادیم، اما در مقابل امتیازات متعددی گرفتیم که در حوزههستهای، تثبیت و به رسمیت شناخته شدن برنامه صلحآمیز هستهای کشور از سوی شورایامنیت سازمان ملل متحد و اعضای جامعه بینالمللی به شمول غنیسازی اورانیوم و ساختراکتور آبسنگین، گشوده شدن افقهای نوین در توسعه صنعت و دانش هستهای، آغاز وگسترش همکاریهای بینالمللی در حوزه هستهای، و مختومه شدن پرونده مربوط بهاتهامات بیاساس علیه جمهوری اسلامی ایران تحت عنوان "ابعاد احتمالینظامی" در فعالیتهای هستهای کشورمان بوده است. در حوزه اقتصادی، لغو تحریمهایغیرقانونی و ناعادلانه هستهای ایران که با هدف فلج کردن اقتصاد کشور وضع شده بودو عمدتا بر سه حوزه اصلی نفت و گاز، حمل و نقل، و بانکی مالی و چندین حوزه فرعی ازجمله آب و برق، صنعت و تجارت، بهداشت و درمان، کشاورزی و ... متمرکز شده بود، بخشیاز امتیازاتی بود که کسب کردیم. با در نظر گرفتن مجموع دستاوردهای برجام، باقاطعیت میتوان ادعا کرد کفه فایده در ترازوی هزینه- فایده به نفع جمهوری اسلامیایران سنگینی میکند.
3- در ارتباط با اظهارات میرسلیم:
با قاطعیت میتوانپاسخ داد که نه تنها برجام سبب کند شدن روند پیشرفت و توسعه دانش هستهای در کشورنشده است، بلکه در بسیاری از زمینهها، افقهای نوینی در توسعه صنعت و دانش هستهایبه روی کشور گشوده شده است که این موضوع بارها از سوی سازمان انرژی اتمی با اعلامو تشریح مصادیق، مورد تاکید قرار گرفته است. هرچند دانشمندان هستهای کشورمان دردوره تحریم توانستند بدون هیچ کمک خارجی و با تکیه بر دانش و پشتکار خود و با بومیساختن دانش هستهای، فصل جدیدی را در حوزه علم و تکنولوژی کشور آغاز کنند، ولیکننباید فراموش نمود محدودیتهای شدید اعمال شده علیه ایران در این حوزه، سرعت وشتاب پیشرفت دانش هستهای کشور را تحت تاثیر قرار داده بود. در دوره تحریمهایظالمانهی وضع شده علیه ایران، هرگونه همکاری و تبادل علمی با ایران در حوزه هستهای"مطلقا" ممنوع بود و حتی از حضور ایرانیان در اغلب نشستهای بینالمللیممانعت میشد و فروش اقلام و کالاهای مرتبط با حوزه هستهای به ایران (حتی فروشکالاهای دارای کاربرد دوگانه به ظن احتمال استفاده از آنها در صنایع هستهای)مطلقا ممنوع بود. کشورها حتی حاضر نبودند در حوزه ایمنی هستهای (که منافع مشترکیبرای آنها نیز داشت) با ایران همکاری کنند. اکنون که جامعه بینالمللی و اعضای آنبا به رسمیت شناختن برنامه صلحآمیز هستهای و اذعان به دستیابی ایران به دانشهستهای و بومی نمودن این دانش در داخل کشور، رویکرد جدیدی را در قبال ایران اتخاذنمودهاند و فضای همکاریهای بینالمللی و بهرهمندی جمهوری اسلامی ایران از فضایپسابرجام در این حوزه فراهم شده است، برخی تفاهمنامه های همکاری با سایر کشورهاامضاء و برخی در حال مذاکره میباشد و امکان دسترسی و خرید اقلام و تجهیزات موردنیاز برای صنایع صلحآمیز هستهای کشور، به میزان قابل توجهی فراهم شده است. دراینجا صرفا چند مورد از مصادیق به عنوان مثال ذکر میگردد:
· وارداتحدود 360 تن کیک زرد در فضای پسابرجام (پس از روز توافق تاکنون) که اهمیت زیادی ازحیث افزایش ذخایر راهبردی مواد خامِ مورد نیاز برای تداوم و گسترش برنامه صلحآمیزهستهای کشورمان دارد. لازم به ذکر است طی چند دهه اخیر، هیچ کشوری حاضر به فروشکیک زرد به جمهوری اسلامی ایران نبود.
· اختصاصحدود پنج میلیون یورو از جانب اتحادیه اروپا به امر تقویت ایمنی هستهای درکشورمان (که کارهای مربوط به برگزاری مناقصه میان شرکت های اروپائی و تعیین شرکتمجری و مشاور با هماهنگی و حضور نمایندگان مرکز نظام ایمنی کشورمان در بروکسل بهپایان رسیده است).
· امضایتفاهم نامه مربوط به ساخت دو واحد نیروگاهی انرژی اتمی جدید هر کدام به ظرفیت هزارمگاوات در ساختگاه بوشهر
· فروش70 تن آب سنگین تولیدی کشورمان به روسیه و آمریکا که درصد قابل توجهی از میرانفروش این کالا در سطح جهان را شامل میشود
· امضایقرارداد مشاوره بازطراحی و مدرنسازی راکتور آب سنگین اراک با کشور چین
· شروعگازدهی به سانتریفیوژ راهبردی IR-8 در بهمن ماه1395. گازدهی به این سانتریفیوژ پیشرفته و قدرتمند با توانی حداقل بیست برابرسانتریفیوژهای موجود IR-1، نقطه عطفی در تحقیق و توسعه غنیسازی درایران محسوب میگردد
· امضایقرارداد فاز مطالعاتی (تحقیق و توسعه) پروژه جداسازی ایزوتوپهای پایدار به روشسانتریفیوژ با دولت روسیه
البته ادعا نمیشود که تمام موانع رفع شده و دیگر هیچگونهمحدودیتی در این حوزه برای ایران وجود ندارد، ولی بلاشک فضای ایجاد شده برای توسعهدانش هستهای کشور در دوره پسابرجام به میزان چشمگیر و محسوسی متحول شده است.