در این یکسال، نمایندههای مجلس نه فقط با تصویب برخی قوانین خبرساز شدند، بلکه سوالات، تذکرها، کارتهایزرد و استیضاح هایشان باعث شد تا در کانون توجه رسانه ها قرار بگیرند.
بهارستاننشینان که در آخرین سال دولت یازدهم تلاش کردند تا نشان دهند در مواجهه با دولتروحانی برخوردی متفاوت از مجلس نهم دارند، حال درشرایطی سال دوم خود را آغاز می کنندکه دولت دوم روحانی تا دو ماه دیگر اولین سال کاری خود را آغاز می کند، بنابرایناز هم اکنون می توان رای اعتماد به وزرای پیشنهادی کابینه دوازدهم را مهمترین کنشسیاسی مجلسی ها در دومین سال کاری شان ارزیابی کرد.
از ریاستلاریجانی تا ریاست لاریجانی
امااولین سال مجلس دهم چگونه گذشت؟ مجلسی که بیش از دوسوم ترکیب آن را نمایندگانیتشکیل می دهند که برای اولین بار قدم به بهارستان گذاشته اند.
اولینسال کاری نماینده ها با انتخابات هیئت رئیسه آغاز شد. انتخاباتی که نوعی وزن کشیسیاسی میان اصلاح طلبان و اصولگرایان بود. در جریان این انتخابات بود که اصلاحطلبانی که مدعی در اختیار داشتن اکثریت مجلس بودند و پیروزی مطلق در پایتخت بهآنها اعتماد به نفس بالایی داده بود، با این واقعیت روبرو شدند که جنس لابی گری درمجلس از جنس سیاست ورزی به شیوه متداول نیست.
شکستمحمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید مجلس از لاریجانی در این انتخابات، عارف را براییک سال در سکوتی سوال برانگیز فروبرد. سکوتی که با نقش آفرینی او در دومینانتخابات هیات رئیسه شکست و دیده بوسی او با رئیس مجلس پس از پیروزی در دومینانتخابات هیات رئیسه به سوژه ای برای عکاسان در صحن علنی پارلمان تبدیل شد.
1+2فراکسیون در پارلمان
پس ازبرگزاری انتخابات هیئت رئیسه، نوبت به یارگیری های سیاسی در پارلمان رسید. روشنبود که دو فراکسیون امید به نمایندگی از اصلاح طلبان و ولایی به نمایندگی ازاصولگرایان تشکیل خواهند شد. هر یک با حدود یکصد عضو، با کمی نماینده بیشتر درفراکسیون اول یعنی امیدی ها.
اماافزون بر این دو فراکسیون، آن فراکسیونی که نقش اصلی در میانه توازن فراکسیونی در مجلسدهم را ایفا می کند، فراکسیون مستقلین است. فراکسیونی که با پیوستن به اصلاح طلبانیا اصولگرایان و شکل دهی به ائتلاف های پارلمانی، در عمل تکلیف موضع گیری ها درمجلس را روشن می کند.
نقشآفرینی این فراکسیون در مقاطع مهم، یکی از موضوعاتی است که در مقاطع مختلف واکنشهایی را در دو طیف اصلاح طلب و اصولگرا برانگیخته است.
شکل گیریکمیسیون ها و مظلومیت فرهنگ
در جریانآغاز به کار مجلس، موضوع شکل گیری کمیسیون های تخصصی نیز یک عرصه مهم برای رقابتمیان فراکسیون ها بود.
پس ازآنکه رئیس و نواب رئیس کمیسیون ها انتخاب شدند، علاقه نماینده ها برای عضویت درکمیسیون های حساسی چون برنامه و بودجه و امنیت ملی، باعث شد تا کمیسیون هایی مانندفرهنگی مغفول واقع شوند. موضوعی که داد خیلی ها را در آورد و بالاخره با فشار رئیسمجلس و پیگیری های رسانه ای، این کمیسیون سرانجام به حدنصاب اعضا رسید.
با اینحال کمیسیون حقوقی و قضایی همچنان با چنان بحرانی در عضوگیری روبروست که هنوز پساز یکسال از حدنصاب آئین نامه ای برای تشکیل جلسات برخوردار نیست.
وقتیحقوق های نجومی دامن گیر بهارستان شد
مجلس دهمدر اولین سال خود با موضوعات بحث برانگیز زیادی روبرو بود. از ماجرای FATF و قراردادهایجدید نفتی گرفته تا مساله حقوق های نجومی و سند 2030.
یکی ازبحث برانگیزترین موضوعاتی که در صحن علنی پارلمان به بحث گذاشته شد، موضوع حقوقهای نجومی بود. حقوق هایی که هرچند ریشه آن در دولت بود ولی مصوبه ای از مجلسدرباره سقف حقوق مدیران، در جریان بررسی لایحه بودجه 96 ناگهان نقدهای بسیاری رامتوجه خانه ملت کرد. این نقدها چنان بالا گرفت که در نهایت علی لاریجانی با انتقاداز منتقدان مجلس، به کنایه، آنها را متهم به کار انتخاباتی کرد.
مجلس دهمهمچنین در ارتباط با موضوعاتی چون FATF و قراردادهای نفتی هم شاهد حرف و حدیث ها ونطق های تند فراوانی بود که البته هیچ یک در نهایت به اقدام جدی علیه دولت منتهینشد. حتی بحث حساسیت برانگیزی چون سند 2030 که در آستانه انتخابات ریاست جمهوریدوازدهم به نقل محافل منتقدان دولت تبدیل شده بود هم در نهایت با اقدامی عملی ازسوی مجلسی ها همراه نشد که اینها خود نشانه هایی بود از همراهی قابل توجه بهارستانبا پاستور.
البتهاین فقط دولت نبود که از نوعی همراهی نماینده ها برخوردار بود. نمایندگان باشهردار پایتخت هم همراهی قابل توجهی داشتند. به ویژه پس از دو حادثه افشای املاکنجومی و فروریختن ساختمان پلاسکو که برخی نماینده ها تقاضای تحقیق و تفحص ازشهرداری تهران را داشتند و اما نماینده های حامی قالیباف به دادش رسیدند و مانع ازتصویب این طرح شدند.
نمایندههایی که حاشیه ساز شدند
اما اینهمراهی اکثریت مجلس با دولت روحانی دلیل بر آن نیست که خانه ملت در اولین سال دورهدهم، به تمامی پشت دولت ایستاده بود.
در اینمیان بودند نماینده هایی که با نطق های خود جنجال آفریدند. از جواد کریمی قدوسیگرفته که با اظهارنظرهای پیاپی خود علیه وزیر خارجه - مثلا افشای اظهارات وزیر دریک جلسه محرمانه یا خبرسازی درباره اتفاقات پشت پرده، به سوال و جوابهایی تنددر صحن علنی انجامید- واکنش ظریف را برانگیخت. و یا حتی نادر قاضی پور که پس از جنجالبر سر اعتبارنامه اش به دلیل انتشار اظهارنظرهایی که ضدزن توصیف شد، در نهایت بادرگیری فیزیکی با یک خبرنگار، رسانه ها را معطوف به حاشیه های مجلس کرد.
به جزاینها، علی مطهری نیز در اولین سال مجلس دهم حاشیه هایی را شکل داد. حاشیه هایی کهعمدتا معطوف به اظهاراتش درباره رفع حصر و نیز واکنش به انتشار نواری منسوب به آیتالله منتظری بود. همین حاشیه ها وقتی به پرونده دیدار نایب رئیس مجلس با رئیس دولتاصلاحات اضافه شد، موجی از انتقادات اصولگرایان را برانگیخت که وی را تهدید کردندرای شان به وی به عنوان نایب رئیس مجلس را پس می گیرند. اتفاقی که البته بابرگزاری دومین انتخابات هیئت رئیسه مجلس رخ نداد و رای مطهری حتی به اندازه 30نماینده، بیش از انتخابات دوره اول شد.
مطهری دراولین سال، با پیگیری یک استفساریه که مربوط به حدومرز نظارت شورای نگهبان درانتخابات بود و بحث اصلی آن به موضوع مینو خالقی منتخب ردصلاحیت شده اصفهان مربوطمی شد، بار دیگر در کانون خبرها قرار گرفت. استفساریه ای که در نهایت پس از چندبار رفت و برگشت بین مجلس و شورای نگهبان، روی میز مجمع تشخیص مصلحت نظام قرارگرفت.
محمودصادقی هم از نماینده های خبرساز در اولین سال مجلس بود. او که بیشتر با کنایه هایتوئیتری اش شناخته می شود، پس از اظهارنظری درباره حساب های جنجالی قوه قضائیه، باتعقیب قضایی روبرو شد و اقدام برای بازداشت شبانه وی که در نهایت با وساطت رئیسمجلس منتفی شد، صادقی را به چهره ای آشنا در مجلس تبدیل کرد.
کارتزرد، استیضاح و استعفا
مجلسی هاهرچند در عمل با دولت یار بودند اما برخی وزرا در این یک سال عملکردشان زیر ذرهبین نماینده ها قرار داشت.
مثلابهارستانی ها در اولین سال خود به رحمانی فضلی به دلیل بلاتکلیفی سهامداران پدیدهشاندیز کارت زرد نشان دادند. آنها همچنین به سبب آتش سوزی قطار مشهد - تبریز، عباسآخوندی وزیر مسکن و شهرسازی را استیضاح کردند که البته به برکناری او منتهی نشد.
علی اصغرفانی، وزیر پیشین آموزش و پرورش نیز دیگر وزیری بود که وکلای مردم در خانه ملتمصمم به استیضاحش بودند. آنقدر مصمم که در نهایت به استعفای وزیر منجر شد. با رفتنفانی، وزرای ارشاد و ورزش هم کناره گیری کردند و به این ترتیب نماینده ها در اولینسال، به سه وزیر جایگزین روحانی رای اعتماد دادند. این رای دهی نشان از آن داشت کهنماینده ها احتمالا با نگاهی مثبت به کابینه پیشنهادی حسن روحانی در دولت دوازدهمخواهند نگریست.
تذکرها وتحقیق و تفحص ها در اولین سال
مجلس دهمدر بُعد نظارتی در اولین سال خود، کارنامه ای مبسوط در تذکرها و درخواست برای سوالو تحقیق و تفحص داشت.
آمارهایرسمی نشان می دهد در این یک سال، نمایندگان مجلس دهم دو هزار و ۶۸۹ مرتبه به اعضایهیات وزیران تذکر کتبی داده‌اند که بیشترین تذکر یعنی ۴۳۵ فقره به رئیس جمهور وکمترین تذکر یعنی ۱۴ فقره به وزیر اطلاعات بوده است. ضمن اینکه از ۴۳۵ مورد تذکربه رئیس جمهور تعداد ۷۶ تذکر مربوط به عملکرد شخص رئیس جمهور بوده و مابقی تذکراتدر خصوص عملکرد دستگاه‌های اجرایی زیرمجموعه روحانی بوده است. همچنین در اینمدت مجموعا ۷۸۰ تقاضای سوال از وزرا به هیات رئیسه تقدیم شده و از مجموع سوالاتارجاعی به کمیسیون ها نیز ۱۵۲ سوال مطروحه به دلایل انصراف، اقناع و یا منتفیبودن در مراحل اولیه خاتمه یافته است. از تعداد کل سوالات نمایندگان وزیر راه وشهرسازی با ۹۵ سوال مخاطب بیشترین و وزیر اطلاعات با ۶ سوال مخاطب کمترین سوال نمایندگانبوده اند.
این راهم نباید نادیده گرفت که در سال اول مجلس دهم ۵۸ تقاضای تحقیق و تفحص به هیات رئیسهتقدیم شده که از این تعداد یک پرونده برای تعیین محورهای تحقیق و تفحص به نمایندگانمتقاضی عودت شده و ۵۷ پرونده نیز به کمیسیون های تخصصی ارجاع شده است. همچنین درمجموع ۹۷ سفر و بازدید برای نظارت بر اجرای قوانین و پیگیری نزدیک امور صورت پذیرفتهاست و کمیسیون عمران با ۱۷سفر و بازدید بیشترین تعداد را در اجلاسیه اول دوره دهمبه خود اختصاص داده است.
حاشیههای یک برنامه پرحاشیه
برنامهششم از آن برنامه های جنجالی در سال نخست مجلس دهم بود. دولت و مجلس بر سر تدوینبرنامه اختلاف نظر داشتند. این اختلافات که از مجلس نهم به یادگار مانده بود،آنقدر ادامه یافت تا سرانجام مجلسی ها آستین بالا زده و برنامه را بازنویسی کردند. برنامهای که بندبند آن با حواشی گسترده ای روبرو شد. حامیان دولت، اقدام مجلس در ارتباطبا برنامه نویسی را نوعی بدعت قلمداد می کردند و اما منتقدان دولت، مجلس را ناگزیراز این اقدام می دانستند.
بررسیلایحه بحث برانگیز بودجه 96 نیز از دیگر دستورکارهای مهم مجلس دهم در اولین سالبود که در جریان بررسی این لایحه نیز همسویی بهارستان و پاستور مشهود به نظر می رسید.
سایهانتخابات پاستور بر سر بهارستان
و درنهایت اولین سال مجلس دهم در حالی به پایان رسید که سایه انتخابات ریاست جمهوریدوازدهم بر سر مجلس سنگینی می کرد.
مجلسی هااز یکسو به سبب نقش نظارتی که در جریان انتخابات شوراها داشتند، زیر ذره بین رسانههای رقیب قرار گرفتند و از سوی دیگر به دلیل یارگیری های انتخاباتی، روزهای پرکاریرا بیرون از بهارستان سپری کردند. چرا بیرون؟ چون مجلس در اوج تبلیغات انتخاباتیدر تعطیلات به سر می برد!
دیدار170 نماینده مجلس با روحانی و دیدار بخشی دیگر از نماینده ها با قالیباف و رئیسی،نشان می داد که بهارستانی ها حضوری فعال در عرصه انتخابات دارند. مجلسی ها همچنیندر جریان بررسی صلاحیت نامزدهای شوراها نیز با نقدهایی روبرو شدند که سرانجام پساز نقد دبیر شورای نگهبان از شیوه کنونی نظارت بر این انتخابات، علی لاریجانی پابه عرصه گذاشت و به آیت الله جنتی یادآوری کرد که نظر شورای نگهبان، اجرای نظارتبر انتخابات شورا به شیوه کنونی بوده است.
در جریانانتخابات 29 اردیبهشت، نام برخی نماینده ها نیز به عنوان نامزد ریاست جمهوری مطرحشد. از مسعود پزشکیان تا علی مطهری نامشان به عنوان نامزد انتخابات به میان آمد کهالبته هیچ یک پا به میدان نگذاشتند. با این وجود چهره هایی چون حمیدرضا حاجی بابایی،محمدعلی پورمختار، محمدمهدی زاهدی و حسن نوروزی از طیف مقابل خود را برای اینانتخابات نامزد کردند که البته هیچ یک تایید صلاحیت نشدند. مصطفی کواکبیان از طیفاصلاح طلبان نیز دیگر نماینده نامزد انتخابات ریاست جمهوری بود که نتوانست ازفیلتر شورای نگهبان برای حضور در عرصه نهایی رقابتها بگذرد.
مجلسی هابه استقبال دومین سال می روند
به اینترتیب اولین سال برای مجلس دهمی ها با فراز و نشیب های فراوان در نهایت سپری شد.
آنهادیروز با رای خود به هیئت رئیسه مجلس، در عمل آرایش تازه سیاسی را به نمایشگذاشتند. نماینده هایی که پیش بینی می شود در دومین سال، تشکیلاتی تر و منظم ترعمل می کنند، در دومین سال باید با دولتی کار کنند که تازه نفس با کابینه ای جدیدکار خود را آغاز می کند. اینکه نماینده ها دومین سال خود را چطور سپری خواهند کرد،سوالی است که برای پاسخ به آن باید یک سال دیگر صبر کرد.
29213