مازندمجلس: طي روزهاي اخير سخناني به نقل از برخي فعالين سياسي و مذهبي در مورد حرام يا حلال دانستن آراي نامزدها  و مخالفت و موافقت با اين ادبيات مطرح شده است. البته وقتی آیت الله موحدي كرماني این موضوع را مطرح کرد با فضا سازی رسانه ای جریان مقابل مواجه شد . البته بسیاری از اصولگرایان نیز اساسا چنین تقسیم بندی (رای حلال و حرام ) را نادرست دانسته اند . هر چند اقای موحدی کرمانی توضیحاتی ارایه کردند که منظورشان را دقیقتر بیان میکرد .

با همه هجمه ‌ای که به آقای موحدی و طیف اصولگرایان شد اما موضوعی که مورد توجه این مقاله است  این است که اولین کسی که در انتخابات  اخیر موضوع رای حلال و حرام را مطرح کرد آقای روحانی بود نه موحدی کرمانی ! و چه بسا  به دلیل شدت یافتن حملات آقای روحانی به رقبا و زیر سوال بردن نهادهای حکومتی و... خوب شنیده نشد و توجهی را جلب نکرد . شاید هم مصلحت دوستانشان در این بود که خیلی موضوع را برجسته نکنند .
آقای روحاني قبل از تمام اين حرف ها و حديث ها، آنگونه كه در 26 ارديبهشت و چند روز قبل از روز راي گيري در سخناني كه در  اهواز داشته است راي حرام را اينگونه تعريف كرده است:

"چرا می‌روید‌‌ د‌‌ر روستاها می‌گویید‌‌ یارانه شما قطع خواهد‌‌ شد‌‌؟ ما فقط یک حرف د‌‌اریم، یارانه د‌‌هک‌های پایین باید‌‌ بیشتر شود‌‌. نظام تامین اجتماعی عاد‌‌لانه باید‌‌ برقرار شود‌‌. شما‌ها که می‌گویید‌‌ مسلمانید‌‌ و منصف، این همه د‌‌ولت را تخریب می‌کنید‌‌، آیا د‌‌ولت یک کار مثبت هم انجام ند‌‌اد‌‌ه بود‌‌؟ آیا بهد‌‌اشت و د‌‌رمان مرد‌‌م بهتر نشد‌‌؟ آیا د‌‌ر گند‌‌م، گازوئیل و بنزین خود‌‌کفا نشد‌‌یم؟ ما برای پاید‌‌اری برق خوزستان باید‌‌ کار کنیم. ما ۱۵۰۰ میلیارد‌‌ تومان برای پاید‌‌اری برق گذاشته‌ایم. ما می‌د‌‌انیم هورها باید‌‌ احیا شود‌‌. می‌د‌‌انیم تالاب‌ها باید‌‌ احیا شود‌‌.  اما چرا سیاه نمایی می‌کنید‌‌؟ چرا مرد‌‌م ایران را د‌‌سته‌بند‌‌ی می‌کنید‌‌؟ به خاطر رای؟! "رای حرام می‌خواهید‌‌ بگیرید‌‌؟! اینقد‌‌ر علیه عظمت مرد‌‌م ایران حرف نزنید‌‌."
 
 آقاي موحدي كرماني نیز پس از آقای روحانی آن را اينگونه تعريف كرده كه راي حلال رايي است كه در مورد آن اعتراض و شبهه اي مبني بر انجام تخلف جهت گرفتن راي وارد نشده باشد:

"د‌‌ر جلسه‌ای بحث د‌‌رباره یکی از کاند‌‌ید‌‌اها و آرای او بود‌‌ و نظر بند‌‌ه را می‌خواستند‌‌. بند‌‌ه گفتم این ۱۶ میلیونی که اعلام شد‌‌ه بر اساس اطلاعات واصله و اینکه احد‌‌ی د‌‌ر صحت  این آرا تشکیک نکرد‌‌ه آرای واقعی اوست و بند‌‌ه این رأی بالای مرد‌‌می و حلال را به ایشان تبریک می‌گویم. د‌‌ر اینجا لازم می‌د‌‌انم کلمه حلال را معنا کنم: اگر د‌‌ر سبد‌‌ رأی یک کاند‌‌ید‌‌ا آرای واقعی او ریخته شود‌‌، این آرا پاک و حلال است و اگر آرای د‌‌یگری به اشتباه یا عمد‌‌ د‌‌ر سبد‌‌ش ریخته شود‌‌ این آرا پلید‌‌ و حرام است. تخلف د‌‌ر انتخابات یک امر طبیعی است و مرجع تشخیص، طبق قانون شورای محترم نگهبان است." (بيانيه آيت الله موحدي كرماني در مورد راي حرام و حلال، 7 خرداد 1396)

پس با نگاهی به سخنان آقایان روحانی و موحدی کرمانی حرام بودن راي را مي توان دو گونه تفسير كرد: الف- رايي كه ناشي از تخلف در فرايند راي گيري يا شمارش آرا كسب شده باشد (مثلا خريد و فروش راي) و ب- ناشي از دادن وعده هاي غيرشرعي يا سخن گفتن مخالف موازين شرعي براي جلب راي باشد (مثلا تهمت زدن يا تخريب و ...)

به نظر مي رسد هر دوي اين تفاسير كه در سخنان آقايان موحدي و روحاني آمده است درست است. به اين معني كه هم رايي كه ناشي از تخلف در فرايند گرفتن و شمارش راي باشد و هم رايي كه براساس موازين يا وعده هاي غيرشرعي كسب شده باشد غير شرعي و حرام است.

البته اين مساله نبايد با اشتباه عده اي كه خود را مومن تر مي دانند و بقيه را كمتر مومن! و آرا را به آراي مومنان و آراي كمتر مومنان و امثالهم تقسيم مي كنند و نيز مساله احترام به آرا اشتباه گرفته شود؛ در هر حال، تمام اتباع ايران که به آقایان روحانی، رئیسی و دیگران رأی داده اند مردم این کشور، از هر گروه و مذهب و قوم و منطقه، افراد بسیار محترمی هستند و از این نظر هیچ تفاوتی بین آنها نیست (ر.ك ناصر ايماني در گفتگو با جماران).

اما همچنانكه راي مومنانه و كمتر مومنانه نداريم، اصل احترام به آراي تمام نامزدها و احترام به راي اكثريت، نبايد ما را از مساله شرعي یا غیرشرعی بودن نحوه كسب برخی از آراء نيز باز بدارد. در این صورت میتوان تسامحا رای را حلال یا حرام خواند.

در هر حال، بازار سياست و انتخابات، بازار عرضه و تقاضای وعده ها و ايده ها و برنامه هاست. عرضه كنندگان، نامزدها و تقاضاكنندگان، راي دهندگان هستند. نامزدها برنامه ها و ايده ها و تصورات خود را با مردم در ميان مي گذارند و مردم با شنيدن اين وعده ها و ايده ها راي خود را در كيسه نامزد مورد نظر خود مي ريزند. در اين بين، اگر وعده اي يا برنامه اي يا رفتاري، گزافه و غیرعملی از طرف نامزدها با هدف جلب راي و با علم به غیرعملی بودن انجام شود، راي يا آرايي كه به واسطه اين رفتار فرد نامزد به وي داده مي شود به شيوه غيرشرعي كسب شده و حرام است، ولو آنكه نه در فرايند كسب راي تخلفي صورت گيرد و نه در شمارش آن. تکلیف آراء به دست امده با تخلف و تقلب که تکلیفش روشن است.

در انتخابات اخير نيز آرايي كه بابت تخريب نامزد مقابل به ناحق، دروغگويي عليه طرف مقابل يا دادن وعده هاي غيرشرعي در كيسه نامزدها ريخته شد غير شرعي هستند. اين رفتارها را مي توان در طيف گسترده اي از اغراق يا اضافه كردن بندهاي نامرتبط با سند 2030 از طرف برخي حاميان آقاي رييسي، تا اتهام كشيدن ديوار در خيابان در صورت راي آوردن يا طرفدار اعدام بودن رقبا از طرف آقاي روحاني يا حاميان و ... را شامل مي شود. نمي توان در مورد ميزان راي كسب شده از اين طريق اظهار نظر مقداري دقيق كرد و احتمالا فقط باري تعالي قضاوت گر نهايي خواهد بود.

در اين ميان، اما يك نكته قطعي است. همانگونه كه رزق حرام بيچاره مي كند، راي حرام نيز آثاری قطعی برای سياسيون دربرخواهد داشت.