بحث‌هابر سر انتخاب شهردار تهران از زمانی آغاز شد که محمد باقر قالیباف به عنوان یکی ازکاندیداهای ریاست جمهوری در مجامع عمومی و رسانه‌ها ظاهر شد. گرچه آن زمان نتیجههنوز کاملا مشخص نبود که او بر کدام صندلی ریاست تکیه خواهد زد اما با این حالاحتمال رفتن او از شهرداری قوت گرفته بود. به دنبال کناره گیری قالیباف ازانتخابات ریاست جمهوری، برگزاری و اعلام نتایج انتخابات شورای شهر و پیروزی صد درصد لیست اصلاح طلبان شمارش معکوس برای رفتن قالیباف آغاز شد و مهمترین پرسش اینبود که حالا چه کسی به جای او بر صندلی ریاست مدیریت شهر تهران می‌نشیند؟ تغییر مدیریت شهری، مهم‌ترینمسئله‌ای که مردم را به پای صندوق رای شورای شهر کشاند و میزان مشارکت را به ۷۰درصد رساند.
انتخابشهردار یکی از دلایل اصلی مشارکت بالای مردم تهران در انتخابات شورای شهر بود.انتخاباتی که تا پیش از این با حداقل رای یا به واسطه زیر سایه بودن انتخاباتریاست جمهوری رای مردم را جذب می‌کرد. حالا اما نارضایتی مردم تهران از مدیریتشهری در طول ۱۲ سال گذشته که بارهااز سوی برخی اعضای شورای شهر چهارم مطرح شده بود، تصمیم گرفتند تغییری در مدیریت ساختمان خیابان بهشت بوجود بیاورند. اختلاف رای بالای اعضای لیست امید با لیست خدمت، نشان از نظر مردم درباره مدیریت شهری دارد و همین بار مسئولیت بیشتری را بر دوش منتخبان شورای شهر پنجمانداخته است و اگر انتخاب شهردار به درستی انجام نشود، ممکن است اصلاح‌طلبان درانتخابات بعدی هزینه سنگینی را پرداخت کنند. همانطور که پس از شورای اول و جنجال های پررنگش، شورای دوم را به آبادگران واگذار کردند.
سازو کار انتخاب گزینه‌های شهرداری
برطبق اظهارت مرتضی الویری مقرر شده بود تا ۳۱ خرداد هر کدام از اعضا سه نفر را به‌عنواننامزد به اعضای منتخب شوراي شهر معرفي کنند. هر نامزد براي آنکه وارد مرحله بعد شود بايد حداقلرأي پنج نفر از اعضا را داشته باشد. اين رأي‌گيري تا اوايل تير ادامه خواهد يافت وليست مرحله دوم تا سوم تير مشخص مي‌شود.
در مرحله بعد شورای شهر به يک ليست پنج‌نفرهمی‌رسد و اين پنج نفر موظفند تا چهارم تير تفاهمنامه يا ميثاقنامه‌اي را که توسطاعضاي شورا تنظيم شده، امضا کنند. نامزدها تا ۲۰ تير فرصت دارند برنامه و کادرپيشنهادي خود را براي شهرداري تهران ارائه دهند. اين برنامه‌ها به مدت يک هفتهتوسط نامزدها در جلسه شوراي شهر مطرح شده و مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در ۲۸ تيررأي‌گيري خواهد شد و تعداد نامزدها از پنج نفر به دو نفر مي‌رسد. آن طور که الویریشهرداری سابق تهران گفته است شورای شهر قصد دارد این فرآیند را تا هفته اول مردادبه اتمام برساند و به نامزد نهايي دست پيدا کند. بر طبق اظهارات او، دو نامزد دراولين جلسه رسمي شوراي شهر حضور پیدا می‌کنند تا برنامه‌هاي خود را ارائه دهند. درآخرین مرحله پس از ارائه برنامه دو نامزد رأي‌گيري در جلسه علني شورا صورت می‌گیردو شهردار آینده تهران مشخص می‌شود.
گزینه‌های شهرداری تهران
ازچند ماه پیش از برگزاری انتخابات شورای شهر تا به امروز که نزدیک به یک ماه ازمشخص شدن اعضای شورای شهر گذشته، گزینه‌های مختلفی برای شهرداری تهران از جملهمحسن هاشمی، حسین مرعشی، محمدعلی نجفی، محمود حجتی، حبیب الله بیطرف مطرح شده‌اند.نام این ۵ نفر البته همراه با نام عباس آخوندی در بین آخرین گزینه‌های احتمالیشهرداری تهران دیده می‌شود.
درمیان این افراد اما محسن هاشمی از شاخص‌ترین و محتملترین و البته پر حاشیه‌ترین گزینه‌هابوده است. فردی که هم سابقه ۱۳ سال ریاست هیئت‌مدیره و مدیرعامل شرکت متروی تهران رادر کارنامه دارد و هم در چهارمین دوره شورای اسلامی شهر تهران، گزینه اصلی اصلاح‌طلبانبرای شهرداری تهران بود که در نهایت با یک رأی مغلوب محمدباقر قالیباف شد. فردی که البته احتمالشهردار شدنش گاه و بی‌گاه قوت و ضعف می‌گیرد.
احتمالشهردار شدن محسن هاشمی در نوسان
اولیناتفاقی که سبب شد تا احتمال شهردار شدن محسن هاشمی به صفر نزدیک شود خبری بود که دبیرشورای سیاستگذاری اصلاح طلبان اعلام کرد. تصمیمی که البته پیش از برگزاری انتخاباتشورای شهر از سوی برخی از اصلاح‌طلبان مطرح شده بود، یعنی« عدم انتخاب شهردار ازمیان افراد حاضر در شورای شهر». مسئله‌ای که حضور مرتضی الویری را نیز در شهرداریمنتفی کرد. البته کمی بعد این تصمیم منتفی شد و شهربانو امانی، عضو منتخب شورایشهر تهران در گفت‌وگو با ایلنا از «حذف بند عدم عضویت شهردار آینده در شورا» خبرداد.
او که در جلسه اعضای شورای شهر برای بررسی شاخص‌های شهردار آینده شرکت کردهبود در تشریح نتایج این جلسه شورا گفت: «این کارگروه 7 نفره مشخصات عمومی شهردارتهران را در جلسه رسمی در اختیار اعضای شورا قرار داد. بند بند این شاخص‌ها کهشامل ویژگی‌های فردی و مدیریتی شهردار آینده بود، در جلسه شورا بررسی شد و بند 16این شاخص‌ها مبنی بر عدم عضویت شهردار آینده در شورای پنجم بود که به اتفاق آراحذف شد.»
این خبر احتمال تکیه زدن محسن هاشمی بر صندلی شهرداری تهران را قوت بخشیداما این احتمال چند روزی بیشتر به طول نیانجامید. چرا که در جلسه روز چهارشنبه ۳۱خرداد مصوب شد که هیچ کدام از اعضای شورای شهر نه برای شهرداری و نه برای قبول هیچسمت دیگری امکان خروج از شورای شهر را ندارند.
حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاراندر این باره گفت: «گزینه محسن هاشمی در صورتی جدی می‌شود که از دوستان خارج ازشورا و شخصیت‌های شناخته شده مطرح و ملی، کسی قبول نکند شهردار شود و یا در دولتمسئولیت‌هایی داشته باشند و حاضر نشوند به شهرداری بروند.»
البتهشهردار شدن محسن هاشمی بدون این بندها و تذکرات نیز کمی سخت به نظر می‌رسد. صادقزیباکلام درباره میزان احتمال انتخاب محسن هاشمی برای شهرداری تهران به روزنامهآرمان گفته است: «محسن هاشمی دو مشکل اساسی برای شهردار شدن دارد. نخست اینکهخروج او از شورای شهر موجب می‌شود چمران به‌عنوان نفر ٢٢ وارد شورای شهر شود کهتقریبا همه آن 21 نفر فعلی ازجمله خود محسن هاشمی مخالف ورود چمران به شورا هستند.مشکل دوم این است که محسن هاشمی فرزند ارشد مرحوم آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی است وبخش عمده‌ای از بغض و کینه‌ای که نسبت به مرحوم آیت‌ا... هاشمی هنوز هم در میان بسیاریاز اصولگرایان تندرو وجود دارد، پس از رحلت ایشان هم تغییری در دیدگاهشان به وجودنیاورد. این موارد موجب می‌شود محسن هاشمی شهردار نشود و به‌عنوان رئیس شورای شهرراه توسعه تهران را در پیش بگیرد.»
علاوه بر این، اعضای منتخب شورای شهر تهران در جلسه روز چهارشنبه در یک توافق جمعی متعهد شدند در طول ۴ سال نمایندگی مردم در این شورا هیچ‌گونه مسئولیتی که قابل جمع با عضویت در شورا نباشد، بر عهده نگیرند. این تعهد درواقع راه شهردار شدن محسن هاشمی را حداقل سخت می‌کند.
ضعیفشدن احتمال شهردار شدن هاشمی و ورود عباس آخوندی به لیست
با ضعیفشدن احتمال انتخاب محسن هاشمی، نام عباس آخوندی بار دیگر برای شهرداری تهران مطرحشد. او تصدی وزارتخانه مسکن و شهرسازی دولت سازندگی و وزارت راه و شهرسازی دولتتدبیر و امید را در کارنامه خود دارد. آخوندی مدرک دکتری اقتصاد سیاسی از کالج رویالهالووی دانشگاه لندن و کارشناسی ارشد رشته مهندسی ساختمان از دانشکده فنی دانشگاهتهران دارد. در سوابق کاری او، عضویت شورای رقابت از سال 1388، عضویت شورای مرکزی وهیأت مدیره دوره چهارن و پنجم نظام مهندسی ساختمان استان تهران، قائم مقام مدیرعامل صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران از مهر 86 تا شهریور 1377، عضو شورای عالیپول و اعتبار از سال 1374 تا 1376، رئیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی از بهمن 1366 تامرداد 1372، مشاور رئیس بنیاد مسکن و مسئول بازسازی مناطق سیل‌زده از بهمن 1365 تابهمن 1366، معاون سیاسی و اجتماعی وزارت کشور از مرداد 1361 تا آبان 1365و عضوشورای مرکزی جهاد سازندگی از خرداد 1358 تا تیر 1361 دیده می‌شود.
بعداز اعلام تصمیم جدید شورا مبنی بر عدم خروج اعضا از شورای شهر، یک عضو شورای شهرپنجم تهران درباره پنج گزینه جدی و محتمل اعلام شده برای شهرداری تهران به دیده‌باندولت گفته است: اسامی پنج نفری که مطرح است را باید به اضافه یک بکنید و در واقعشش نفر از ۲۵ گزینه اصلی مطرح شده برای شهرداری تهران شانس بیشتری دارند. وی گفت:آن یک نفر عباس آخوندی است که با توجه به تحولات جدیدی که عصر روز گذشته اتفاقافتاد بار دیگر به صورت جدی مورد توجه قرار گرفت و با توجه به سابقه کار وزارت وهمچنین فعالیت‌های موثر و سابقه مدیریتی در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی، از شانسبالایی در بین اعضا برخوردار است و باید گفت گزینه‌های جدی برای شهرداری ۱+۵ نفرهستند.
انتخابشهردار تهران از دل یک حزب
بنابر گفته‌ها احتمال حضور حسین مرعشی در شهرداری پایتخت هم وجود دارد. او که هماکنون سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی است، نمایندگی مردم در دوره‌های پنجم و ششم مجلس شورای اسلامی را در کارنامهدارد. او که در دوران ریاست جمهوری هاشمی رفسنجانی در دولت پنجم استاندار کرمان و در دولت ششم،رئیس دفتر هاشمی رفسنجانی، دو دوره نمایندهمردم کرمان در مجلس شورای اسلامی در دوران ریاستجمهوری دولت اصلاحات معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان میراث فرهنگیو گردشگری بوده، از گزینه‌های احتمالی شهرداری تهران به شمار می‌آید.
فردی از دل کابینه برای شهرداری
محمدعلینجفی که امروز یکی از گزینه‌های پیشنهادی شهرداری تهران است، در پاییز ۱۳۸۵ باقرار گرفتن در لیست ائتلاف اصلاح‌طلبان نامزد شرکت در انتخابات شورای شهر تهران شدو توانست همراه با احمد مسجد جامعی، معصومه ابتکار و هادی ساعی در جمع ۱۵ نفرهشورای شهر تهران قرار بگیرد. او در انتخابات شورای بعدی شرکت نکرد. هرچند در ۲۹ مرداد ۱۳۹۲ و دو هفته پیش از پایان شورای سوم و به دنبال انتصاب به عنوان معاون رئیس جمهور و رییس سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استعفا کرد.
نجفی اکنون مشاور امور اقتصادی رئیس جمهور، عضو شورایعالی میراث فرهنگی و گردشگری و عضو شورای سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، دبیرسابق ستاد هماهنگی اقتصادی، سرپرست سابق وزارت علوم، تحقیقات و فناوری را درکارنامه دارد. نجفی از بنیان‌گذاران حزب کارگزاران سازندگی، عضو هیئت علمی(بازنشسته) دانشکده ریاضی و علوم کامپیوتر دانشگاه صنعتی شریف و رئیس سابق سازمانمیراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.
نجفی از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۴ در دولت‌های دکترباهنر، مهدوی کنی و مهندس موسوی وزیر فرهنگ و آموزش عالی و از ۱۳۶۷ تا ۱۳۷۶ دردولت‌های موسوی و هاشمی رفسنجانی وزیر آموزش و پرورش ایران بود. در دولت اول اصلاحاترئیس سازمان برنامه و بودجه بود. او در جریان تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری ایران(۱۳۸۸) مشاور اقتصادی و برنامه‌ریزی مهدی کروبی از نامزدهای معترض به نتایجانتخابات بودو نمایندگی مهدی کروبی در شورای نگهبان برای پیگیری مسائل مربوط بهتقلب در انتخابات رابرعهده داشت. نجفی در دولت یازدهم حواشی بسیار داشت. او یکی ازسه وزیر پیشنهادی کابینه حسن روحانی بود که با وجودی که موافقت نیمی از مجلس راجلب کرده بود، با اختلاف یک رای از مجموع ۲۸۴ رای موفق به حضور در وزارت آموزش وپرورش نشد.
بااین حال محمدعلی نجفی که هنوز در سمت مشاور رئیس‌جمهور است، درباره احتمال شهردارشدن خود گفته است: «صحبت جدی برای شهردار شدن من برای تهران نشده، اما اگر پیشنهادشود روی آن فکر می‌کنم. البته بین اعضای شورای شهر وقتی صحبت از کاندیداها بوده،نام بنده هم مطرح شده، اما صحبت جدی نشدهاست.»
صندلیشهرداری به جای تصدی بر وزارتخانه جهادکشاورزی
محمود حجتی که وزیر جهاد کشاورزی دولت تدبیر و امید است، تصدی وزارت جهاد کشاورزی درسال ۱۳۷۹ را نیز برعهده داشته، از جمله گزینه‌های مطرح برای شهرداری تهران است. درکنار کارنامه او در وزارت جهاد کشاورزی و شورای مرکزی جهاد سازندگی اصلی‌ترین بخشفعالیت او توانایی‌اش در خودکفایی گندم است. کارشناسان دوران تصدی او در بخشکشاورزی بعنوان دوران طلایی این بخش ارزیابی می‌کنند. او استانداری سیستان وبلوچستان در سال 1368، مجری طرح سد کرخه در سال 1373 و تصدی وزارت راه و ترابری درسال 1376 تا سال 1379 را نیز در کارنامه دارد.
کاندیدایبی‌حاشیه شهرداری
حبیبالله بیطرف که هماکنون به عنوان معاون امور مهندسی، پژوهش و فناوری وزیر نفت ایرانو رئیس سازمان نظام مهندسی استان تهران فعالیت می‌کند، از گزینه‌های دیگر شهرداریتهران است. بیطرف دانش‌آموخته کارشناسی ارشد مهندسی عمران از دانشکده فنی دانشگاهتهران است و از اعضای کمیته مرکزی دانشجویان مسلمان پیرو خط امام بوده که در آبان۱۳۵۸ در تسخیر لانه جاسوسی نقش داشته است. در طول جنگ ایران و عراق به عنوان عضو رسمی سپاهپاسداران انقلاب اسلامی به فعالیت ادامه داده و در فاصله سال‌های ۱۳۶۵ تا ۱۳۶۸استاندار یزد بوده است. از ابتدای سال ۱۳۶۹ تا پایان سال ۱۳۷۳ به مدت پنج سال، درسمت معاون آموزشی وزارت نیرو فعالیت داشته است. بیطرف در دولت‌های هفتم و هشتم، درکابینه اول و دوم اصلاحات بعنوان وزیر نیرو فعالیت داشته است.
شهرداریتهران یکی از مهمترین و اثرگذارترین نهادهای شهری است. نهادی که به دلیل داشتنرسانه‌های گسترده، بانک شهر و سازمان‌های بسیار از جمله سازمان بازرسی شهرداریتهران، سازمان ورزش و تندرستی، سازمان بهشت زهرا، سازمان نوسازی، سازمان میادین میوهو تره بار، سازمان املاک و مستغلات شهرداری تهران، سازمان فرهنگی هنری و ... موردتوجه است. شاید هر شش نفری که نامشان برای شهردار شدن مطرح می‌شود بدشان نیاید کهریاست چنین سازمانی را بر عهده گیرند. با این حال باید منتظر ماند و دید که اعضایشورای شهر پنجم چه کسی را برای مدیریت شهر تهران انتخاب می‌کند.
کاندید وزارت نیرو، شهردار امروز تهران خواهد شد؟
یکی دیگر از افرادی که نامش در برخی از منابع به عنوان یکی از گزینه‌های شهرداری برده می‌شود، رضا اردکانیان است. او درحال حاضر مدیر برنامه دهه بین‌المللی آب سازمان ملل متحد است و تا سال 2015 این مسئولیت را عهده دار خواهد بود. این اولین باری نیست که نام او در دولت روحانی برای سپرده شدن یک مسئولیت ویژه دولتی مطرح می‌شود. چند ماه بعد از پیروزی حسن روحانی در دوره اول ریاست جمهوری‌اش از اردکانیان به عنوان یکی از گزینه‌های وزارت نیرو نام برده شد که البته در آخر وزارت نیرو به حمید چیت‌چیان رسید و اردکانیان در سمت قبلی خود به کارش ادامه داد.
اردکانیان در سال 1337 در یزد متولد شد؛ وی مدرک کارشناسی خود را در رشته مهندسی سازه از دانشگاه صنعتی شریف ، مدرک کارشناسی ارشد خود را از دانشگاه مک مستر کانادا و مدرک دکترای خود را در رشته مدیریت آب از انگلستان گرفته است.
او که اکنون مدیر برنامه دهه بین‌المللی آب سازمان ملل متحد است، پیش از این عهده دار سمت‌های معاونت وزیر نیرو و وزیر کشور، نایب رییسی انجمن آب‌شناسی ایران و مدرس در دانشگاه شریف بوده است و طرح‌ها و پروژه‌های مختلفی را به انجام رسانده است.
بر این اساس اردکانیان در سال‌های 1380 تا 1384معاون امور آب وزارت نیرو بوده است و همچنین در گذشته به عنوان رئیس شورای حکام مرکز بین‌المللی قنات و سازه‌های تاریخی آبی- یزد فعالیت می کرده است. او در مدیریت مجامع مختلف علمی و تخصصی بین‌المللی مرتبط با آب از جمله فرهنگستان بین‌المللی آب، شورای حکام موسسه آموزشی آب یونسکو، انستیتوی آب و محیط زیست دانشگاه ملل متحد، انجمن بین‌المللی برقابی، مرکز منطقه‌ای مدیریت آب شهری تهران و برنامه جهانی مطالعات اقلیم سازمان جهانی هواشناسی همکاری دارد.