به گزارش ایلنا از وزارت نیرو، "ارسلان هاشمی" کشور را دارای 6 حوضه آبریز خزر، دریاچه ارومیه، فلات مرکزی، قره قوم، مرز شرقی و خلیج فارس و دریای عمان دانست و افزود: در این بین حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان با 424.209 کیلومترمربع 26 درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است.
وی تصریح کرد: حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان همچنین دارای 9 حوزه فرعی درجه دو شامل: کرخه، کارون بزرگ، جراحی و زهره، مرزی غرب، موند و کفه‌‌ها، حله و مسیرهای کوچک، کل-مهران و جزایر، بندرعباس و بلوچستان جنوبی است.
مدیرکل دفتر مدیریت به هم‌پیوسته حوضه‌های آبریز خلیج فارس و دریای عمان میزان بارش‌های حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان در سال آبی گذشته (ابتدای مهرماه 95 تا شهریورماه 96) را 370 میلیمتر دانست و افزود: این رقم در مقایسه با بارش 364 میلمیتری مدت مشابه سال آبی 94 رشد مثبت دو درصدی و نسبت به متوسط بلندمدت 48 ساله افزایش سه درصدی را نشان می‌دهد.
هاشمی حداکثر میزان بارش در حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان را با 898 میلیمتر برای استان لرستان و کمترین آن را با 84 میلیمتر برای اهواز برشمرد و گفت: در این بین حوضه آبریز کارون بزرگ با 496 میلیمتر بارش در سال آبی گذشته افت 20 درصدی بارش‌ها نسبت به سال آّبی 94-95 و کاهش 23 درصدی نسبت به متوسط بلند مدت 48 ساله را نشان می‌دهد.
وی افزود: حوضه آبریز کرخه نیز با ثبت بارش 375 میلیمتری در سال آبی گذشته شاهد کاهش محسوسی نسبت به وضعیت گذشته خود بوده است به طوری که بررسی این و اعداد ارقام حاکی از آن است که این حوضه آبریز در مقایسه با مدت مشابه سال قبل خود کاهش 34 درصدی و نسبت به متوسط بلند مدت افت 13 درصدی را در این دوره به ثبت رسانده است.
مدیرکل دفتر مدیریت به هم‌پیوسته حوضه‌های آبریز خلیج فارس و دریای عمان تصریح کرد: حوضه آبریز مرزی غرب نیز با افت ریزش‌های جوی مواجه بوده است به طوری که حجم بارش 353 میلیمتری این بخش حکایت از افت 41 درصدی نزولات این زیر حوضه نسبت به مدت مشابه سال قبل و کاهش 22 درصدی در مقایسه با متوسط بلندمدت 48 ساله دارد.
هاشمی در تکمیل این بخش از سخنان خود گفت: حوضه آبریز زهره و جراحی نیز به مراتب وضعیت مساعدتری نسبت به سه حوضه قبلی این بخش نداشته است و با ثبت بارش 280 میلمتری کاهش 23 درصدی نسبت به مدت مشابه سال قبل و افت 31 درصدی نسبت به متوسط بلندت مدت را به ثبت رسانده است. در این بین حتی حله رود نیز با وجود بارش 264 میلیمتری، کاهش 11 درصدی نسبت به متوسط بلندمدت 48 ساله داشته است.
وی خاطرنشان کرد: بررسی اعداد و ارقام سایر حوضه‌های آبریز خلیج فارس و عمان حکایت از شرایط به مراتب متفاوت‌تری نسبت به دیگر موارد اشاره شده دارد به طوری که تنها در زیر حوضه بلوچستان جنوبی با ثبت بارش 111 میلیمتری شاهد افزایش 171 درصدی ریزش‌های جوی این منطقه نسبت به مدت مشابه سال گذشته و رشد 23 درصدی در مقایسه با مدت مشابه متوسط بلند مدت بوده‌ایم.
مدیرکل دفتر مدیریت به هم‌پیوسته حوضه‌های آبریز خلیج فارس و دریای عمان افزود: در این بین بارش‌های 563 میلیمتری زیرحوضه "مند و کاریان" نیز حکایت از رشد 92 درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته و افزایش 58 درصدی ریزش‌های جنوبی در مقایسه با متوسط بلندمدت داشته است. زیرحوضه کل، مهران و جزایر هم با بارشی 435 میلیمتری توانسته است افزایش 114 درصدی بارش‌ها نسبت به سال آبی قبلی خود و رشد 94 درصدی ریزش‌های جوی نسبت به بلندمدت 48 ساله را به ثبت برساند.
کاهش محسوس روان آب‌های حوضه آبریز خلیج فارس و دریای عمان
هاشمی خاطرنشان کرد: زیرحوضه آبریز بندرعباس نیز تکمیل کننده روند مثبت بارش‌های این منطقه بوده است به طوری که ثبت 307 میلیمتر ریزش جوی این بخش حاکی از رشد 41 درصدی بارش‌ها نسبت به مدت مشابه سال آبی قبل و افزایش 42 درصدی نسبت به متوسط بلندمدت دارد.
مدیرکل دفتر مدیریت به هم‌پیوسته حوضه‌های آبریز خلیج فارس و دریای عمان در تکمیل این بخش از سخنان خود گفت: با این وجود با توجه به خشکسالی‌های متوالی این حوضه آبریز متاسفانه از نظر روان آب‌ها و اثربخشی آن‌ها در شرایط مساعدی قرار نداریم و غالبا در حوضه با کاهش روان آب‌ها مواجه هستیم.
افزایش سطح زیرکشت حوضه آبریز کرخه به‌رغم محدویت منابع آبی
وی با اشاره به استفاده از تصاویر ماهواره‌ای به منظور تعیین سطح زیرکشت حوضه آبریز کرخه، عنوان کرد: بررسی اطلاعات به دست آمده حاکی از افزایش و توسعه سطح زیرکشت این منطقه به‌رغم محدودیت منابع آبی و ذخایر روان آب‌ها دارد.
هاشمی بر لزوم افزایش پایش‌های صحرایی و میدانی در این بخش تاکید کرد و گفت: در بخش دیگری از این اطلاعات به دست آمده مشخص شده است که پمپ‌های منصوبه در زیرحوضه آبریز فزونی یافته و نه تنها شاهد عدم استفاده از شیوه‌های آبیاری مدرن برای افزایش اثربخشی و راندمان کشاورزی این منطقه بوده‌ایم بلکه استفاده از روش‌های آبیاری غرقابی مزارع در بالادست نیز افزایش پیدا کرده است.
مدیرکل دفتر مدیریت به هم‌پیوسته حوضه‌های آبریز خلیج فارس و دریای عمان در تکمیل این بخش از سخنان خود، گفت: متاسفانه رقابت مصرف آب در بخش‌های مختلف این حوضه آبریز افزایش یافته است تا افراد بتوانند سهم بیشتری از منابع آبی این بخش را به خود اختصاص دهند.
توزیع زمانی و مکانی بارش‌ها تغییر کرده است
وی با تاکید بر اینکه بر اساس گزارش‌های سازمان هواشناسی وضعیت نرمالی را در سال آبی پیش رو خواهیم داشت، تصریح کرد: امروزه توزیع زمانی و مکانی بارش‌ها تغییر کرده است. به طور مثال در مقاطع زمانی که ما نیازمند ریزش‌های جوی برای افزایش راندمان محصولات کشاورزی هستیم معمولا بارش‌ها به صورت سیل و یا تنها زیر 5 میلیمتر رخ می‌دهد و کارایی لازم را ندارند و بخار می‌شوند.
هاشمی خاطرنشان کرد: ممکن است در اعداد و ارقام ارائه شده حجم بارش‌ها رقم بالایی باشد؛ ولی به دلایل ذکرشده اثربخشی چندانی ندارند. متاسفانه این شرایط نهادینه شده است و در اغلب حوضه‌ها آب از دسترس خارج می‌شود چرا که در صورت بارش‌های در مقیاس سیل، روان‌آبی شکل نمی‌گیرد که بخواهد ذخیره شود.
وی ادامه داد: بروز چنین روندی باعث بروز مشکلات متعددی از قبیل افزایش آلودگی منابع آب، کاهش روان آب‌ها و افزایش برداشت‌های بی‌رویه شده است. بنابراین در چنین وضعیتی بایستی بالا و پایین دست بخش کشاورزی حوضه‌های آبریز که بیشترین سهم استفاده از منابع آبی را به خود اختصاص داده‌اند به هماهنگی مناسبی برسند تا نگرش حوضه‌ای در بخش مصرف رخ بدهد.
مدیرکل دفتر مدیریت به هم‌پیوسته حوضه‌های آبریز خلیج فارس و دریای عمان با تاکید بر اینکه شاهد مصرف آب فاقد اثرگذاری لازم در حوضه هستیم، بیان کرد: مصرف‌ها معمولا به صورت نقطه‌ای انجام می‌شود و مطمئنا اگر چنین روندی اصلاح گردد بسیاری از چالش‌های این بخش سامان خواهد یافت.