به گزارش ایلنا، در نشست دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا که با همکاری موسسه خاورمیانه واشینگتن برگزار شد، بحران عراق و دیدگاه همسایگان عراق مورد بررسی قرار گرفت. جوزف پنینگتون معاون وزیر امور خارجه آمریکا در امور عراق سخنران افتتاحیه بود. در پنل اول چالش‌های جاری عراق مورد بحث قرار گرفت.
در پنل دوم که با حضور فرید یاسین سفیر عراق در آمریکا، سیدحسین موسویان سفیر پیشین ایران در آلمان، محمد یحیی تبعه سعودی از موسسه عرب گلف و لیسل هاینتز کارشناس امور ترکیه از دانشگاه جانز هاپکینز برگزار شد، سیاست کشورهای ایران، عربستان و ترکیه درمورد عراق مورد بررسی قرارگرفت.
سیدحسین موسویان در این هشت اولویت سیاسی ایران در روابط با عراق را این گونه تشریح کرد:
۱- روابط دوستانه و همزیستی مسالمت‌آمیز: روابط ایران و عراق قبل از انقلاب نیز با مشکل مواجه بود. بعد از انقلاب صدام به ایران تجاوز کرد و دو کشور هشت سال در جنگ بودند لذا برقراری روابط حسنه اولویت اول ایران است.
۲- امنیت و ثبات عراق: ایران ۱۵۰۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق دارد و لذا امنیت و ثبات عراق را جزء لاینفک امنیت خود می‌داند. بی‌ثباتی و ناامنی در عراق تاثیر مستقیم بر امنیت داخلی ایران خواهد داشت بنابراین دومین اولویت ایران، حفظ ثبات و امنیت عراق است.
۳- حفظ تمامیت ارضی و جلوگیری از تجزیه عراق: ایران در مورد تجزیه عراق بسیار حساس است. هرچند امروزه بحث جدایی کردستان عراق مطرح است، اما قبلا نقشه‌های ایجاد سه کشور: شیعه، سنی و کرد به رسانه‌ها هم کشیده شده است بنابراین ایران با جدیت دنبال حفظ تمامیت ارضی عراق است.
۴- پاکسازی تروریسم: حضور تروریسم‌های تکفیری در عراق تهدید بزرگ امنیت ملی ایران است و بر همین اساس است که ایران در شرلیط فعلی، خون و سرمایه سنگینی در عراق برای مقابله با تروریست‌ها هزینه کرده است.
۵- معاهده مرزی سال ۱۹۷۵ بین ایران و عراق: اختلافات مرزی ایران و عراق قبل از انقلاب اوج گرفت تا اینکه دو کشور عهدنامه مرزی ۱۹۷۵را در الجزایر امضاء کردند. تثبیت این معاهده از اولویت‌های ایران و بخشی از ثبات و امنیت و روابط دوستانه بین دوکشور است.
۶- عدم حضور و سلطه نظامی آمریکا بر عراق: ایران با حضور و سلطه نظامی آمریکا در کلیه کشورهای منطقه مخالف است و این مخالف صرفا به عراق محدود نمی‌شود. آمریکا بعد از تجاوز به عراق، حضور نظامی خودش را در عراق تثبیت کرده است که ایران همیشه مخالف بوده است. اما استمرار حضور ارتش آمریکا بعد از حذف داعش، موجب نگرانی ایران خواهد بود.
۷- روابط عمیق فرهنگی و مذهبی و مردمی: ایرانی‌ها و عراقی‌ها قرن‌ها روابط نزدیک مردمی و مذهبی داشته‌اند. ده‌ها هزار تن از اتباع دو کشور با هم ازدواج کرده‌اند. شش بارگاه مقدس شیعیان در عراق است. حوزه نجف همیشه میزبان مراجع بزرگ شیعه بوده بنابراین حفظ و تعمیق این روابط مهم است.
۸- همکاری جمعی درازمدت در خلیج فارس: حفظ روابط با ثبات و جمعی در خلیج فارس بخش مهم از روابط همسایگان با عراق است. اینکه چگونه عراق بتواند روابط حسنه با ایران و عربستان و سایر همسایگان عرب حوزه خلیج فارس داشته باشد، مهم است. نهایتا هم تا زمانی که ایران و عربستان و عراق به عنوان سه قدرت بزرگ خلیج فارس نتوانند روابط حسنه داشته باشند، از امنیت پایدار هم در این حوزه خبری نخواهد بود.
تئوری و استراتژی ایران، ایجاد یک سیستم همکاری جمعی در خلیج فارس با حضور ایران و عراق و عربستان و سایر کشورها حاشیه خلیج فارس در منطقه هست که رقابت‌ها و تقابلات را به همکاری تبدیل کند. می‌توان از مدل‌های سازمان امنیت و همکاری اروپا و وستفالیا و اتحادیه اروپا برای ایجاد چنین سیستمی، ایده گرفت.
تخاصمات آمریکا و ایران بر وضعیت عراق تاثیر منفی دارد
معاون اسبق دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی در پاسخ به سوالی در مورد تاثیر تخاصمات ایران و آمریکا بر وضعیت عراق گفت: تخاصمات آمریکا و ایران بر وضعیت عراق تاثیر منفی دارد. در عین حال یک درک مشترکی هم بین سه کشور وجود دارد که اختلافات ایران و آمریکا نباید گریبانگیر عراق شود.
ایران علاقه‌مند است عراق با عربستان هم روابط حسنه داشته باشد
وی با بیان اینکه مقامات ایران هیچگاه با روابط نرمال بین عراق و آمریکا مخالف نبوده‌اند، اظهار داشت: من یادم هست وقتی در شورای امنیت بودم، عبدالعزیر حکیم به تهران آمد و قصدش برای سفر به آمریکا را مطرح کرد که تهران به ایشان گفت این موضوعی است که خود عراق باید تصمیم بگیرد. ایران حتی علاقه‌مند است که عراق با عربستان هم روابط حسنه داشته باشد. عراق در موقعیت مناسبی است که در جهت کاهش تشنجات در روابط آمریکا و عربستان با ایران، نقش سازنده ایفا کند.
ایران به خاطر دعوت دولت بغداد برای مقابله با تروریسم در عراق حضور دارد
موسویان در پاسخ به سوالی پیرامون حضور ایران و حزب الله در عراق و حقوق اقلیت سنی تصریح کرد: من به سه نکته اشاره می‌کنم:
اول: در واشنگتن، ریاض و تل‌آویو و ابوظبی حساسیت‌هایی در مورد حضور ایران و حزب‌الله در عراق برای همکاری در جنگ علیه تروریسم وجود دارد. در تهران هم حساسیت‌های مشابه در مورد حضور آمریکا در عراق وجود دارد. اما همه باید یک واقعیت را درک کرده و به آن احترام بگذارند و آن، اینکه عراق کشور مستقلی است و خودش تصمیم می‌گیرد چگونه با داعش بجنگند و چه کشوری در مبارزه با داعش چه نقشی ایفا کند. ایران صرفا به خاطر دعوت دولت عراق برای مقابله با تروریسم در آنجا حضور دارد. آمریکا هم به خاطر دعوت دولت عراق در این کشور حضور دارد بنابراین آمریکا و عربستان حق مداخله در مورد حضور ایران یا حزب‌الله در عراق را ندارند.
دوم: حفظ حقوق اقلیت‌ها در عراق بسیار حیاتی است. دولت بغداد باید بسیار مراقب باشد که در مورد حقوق اهل سنت تصور منفی در جهان ایجاد نشود. حتی اگر آنها ۱۵ درصد هستند، هیچ اشکالی ندارد که در معادلات قدرت ۲۰ درصد سهم داشته باشند تا همه اعراب حوزه خلیج فارس احساس آرامش داشته باشند.
دنیا باید از نقش ایران در مبارزه با داعش باید استقبال کند
سوم: واقعیت روی زمین است. با حضور آمریکا و ائتلافش در سال ۲۰۱۴ در عراق، داعش شهرهای کلیدی سوریه و عراق را یکی بعد از دیگری تصرف می‌کرد و ائتلاف به رهبری آمریکا هم هیچ خاصیتی نداشتند. امروزه ۸۶ درصد از سرزمین‌هایی که داعش در سال ۲۰۱۴ اشغال کرد، باز پس گرفته شده است و این به خاطر نقش ایران و حشدالشعبی و حزب‌الله بوده است. نخست‌وزیر عراق تصریح کرد بدون کمک ایران، بغداد سقوط کرده بود. بارزانی رییس اقلیم کردستان عراق اعتراف کرد بدون کمک ایران، اربیل سقوط کرده بود. دنیا باید از چنین حضور و نقشی در مبارزه با داعش باید استقبال کند.
دولت و پارلمان عراق است که باید در مورد آینده حشدالشعبی تصمیم بگیرد
وی اضافه کرد: اگر دوستان سعودی ما مخالف هستند آیا حاضرند تضمین به دولت عراق بدهند که اگر ایران و حشدالشعبی و حزب‌الله کنار بکشند، آیا می‌توانند نیروی نظامی بفرستند و مسئله داعش را حل نکند؟ عربستان که هیچ، هچیک از دولت‌های عربی چنین توانی ندارند. البته اگر خطر تروریسم از عراق رفع شد، این دولت و پارلمان عراق است که باید در مورد آینده حشدالشعبی تصمیم بگیرد. منتهی درچنین شرایطی هیچ نظامی ایرانی مایل به حضور در عراق نخواهد بود.
عربستان به تصمیم دولت عراق و لبنان احترام بگذارد
این دیپلمات اسبق ایرانی در پاسخ به نماینده سعودی که حضور حزب‌الله و حشدالشعبی را دلیل ظهور داعش دانسته و حزب‌الله را یک گروه تروریستی مشابه داعش و تهدید لبنان خوانده بود، خاطرنشان کرد:
اولا: ما باید تشخیص و تصمیم این موضوع را به عهده دولت عراق بگذاریم و حاکمیت و استقلال عراق احترام بگذاریم. اگر امروز دولت عراق، به کمک ایران، حشدالشعبی و حزب‌الله برای مبارزه با داعش نیاز دارد، عربستان باید به این تصمیم احترام گذاشته و مداخله نکند.
ثانیا: حزب‌الله بخشی از حاکمیت لبنان است. آنها در پارلمان و دولت نماینده دارند. اگر شما امروز از دولت لبنان بپرسید که آیا حاضرید از حزب‌الله صرفن ظر کنید، خواهند گفت نه. چون بدون حزب‌الله، آنها قادر نبودند که اسراییل را از کشورشان بیرون بیاندازند، بدون حزب‌الله، امروز داعش بخشی از خاک لبنان را هم اشغال کرده بود. البته می‌دانم شما حزب الله را دوست ندارید.
عربستان حامی مالی، ایدئولوژیک و تسلیحاتی گروه‌های تروریستی است
موسویان با بیان اینکه عربستان حامی مالی، ایدئولوژیک و تسلیحاتی گروه‌های تروریستی همچون داعش، القاعده، جبهه‌النصره و بوکوحرام است، ابراز داشت: ده‌ها مقام اروپایی و آمریکایی و سایر کشورها رسما این واقعیت را اعلام کرده‌اند. هزاران مقاله در رسانه‌های آمریکا و اروپا در تایید این موضوع وجود دارد. حتی خود ترامپ هم در دوره انتخابات گفت که عربستان منبع اول حامی تروریسم در جهان است و حالا هم شده متحد استراتژیک عربستان!
وی ادامه داد: ما باید به تصمیم دولت لبنان احترام بگذاریم. آنها به حزب‌الله احتیاج دارند زیرا در غیاب حزب‌الله، اسراییل هر لحظه می‌تواند لبنان را اشغال کند.
در ادامه سخنان موسویان، سفیر عراق در تأئید سخنان وی گفت که از نظر دولت عراق، داعش تهدید اصلی و کلیدی عراق است.
در عراق باید قانون اساسی عراق ملاک عمل باشد و نه تجزیه
پژوهشگر دانشگاه پرینستون امریکا همچنین در پاسخ به سوالی درباره استقلال‌طلبی کردها بیان کرد: همه کشورها نسبت به حفظ تمامیت ارضی‌شان مصمم هستند. در عراق هم باید قانون اساسی عراق ملاک عمل باشد و نه تجزیه. در دنیا هم یک کشور از استقلال کردستان حمایت کرده و آنهم اسراییل است. اگر تجزیه‌ای در عراق یا سوریه صورت بگیرد، بقیه کشورهای منطقه دچار بحران تجزیه خواهند شد الا ایران و ترکیه که قادر به حفظ تمامیت ارضی خود خواهند بود.
موسویان افزود: کردهای ایران هم از حقوق خود برخوردارند و در مجلس و دولت هم حضور دارند. منتهی گروه‌های تروریستی کردی هم بودند که از ول انقلاب دنبال تجزیه بودند و دولت ایران هم با آنها مقابله کرده است.
فساد و دیکتاتوری همراه با عدم کارآمدی از مهمترین علل بحران‌های اعراب هستند
این دیپلمات اسبق ایران در پاسخ به سوالی پیرامون فساد در کشورهای منطقه یادآور شد: فساد در کشورهای منطقه یک واقعیت است. یکی از مهمترین علل بحران جاری در کشورهای عربی هم فساد و دیکتاتوری همراه با عدم کارآمدی دولت‌های آنها است. فساد در همه کشورهای منطقه است. در ایران هم وجود دارد. همه مقامات ایران از وجود فساد می‌نالند. منتهی ایران یک سیستم حکومتی قدرتمند دارد که بسیاری از کشورهای عربی فاقد آن هستند. در عین حال، فساد به کشورهای منطقه محدود نمی‌شود. یادمان هست که ترامپ در دوره انتخاباتی سیستم آمریکا را یکی از فاسدترین سیستم‌های دنیا خواند. (خنده و تشویق حضار)
گفتنی است در این میزگرد، سفیر عراق ضمن همراهی با مواضع موسویان در مورد نقش و حضور ایران در عراق، در پایان جلسه در مورد تاکید موسویان بر قرارداد مرزی ۱۹۷۵، گفت که عراق الان گرفتار مشکلات متعددی است. هنگامی که که از شر این مشکلات خلاص شود، سال‌ها باید با همسایگان خود در مورد حقوق مرزیش مذاکره کند!