*نظر سه فقیه مشهور شورای نگهبان و قاعده «نفیسبیل»
ابتدا یکی از نامزدهای شکست خورده انتخابات یزداز او شکایت کرد. سپس شعبه ۴۵ دیوان عدالت اداری در شهریور ماه به توقف فعالیت نیکنام رای داد.در حکم مذکور، دلیل صدور این رای نظر آیت الله جنتی، دبیر شورای نگهبان اعلام شدهبود. آیت الله جنتی فروردین 96 و در زمان بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات شوراهایشهر و روستا ابلاغیه‌ای خواستار جلوگیری از تائید صلاحیت نامزدهای غیرمسلمان درانتخابات شوراها شده بود. دلیل این مسئله هم قاعده مشهور نفی سبیل است: "غیرمسلماننمی‌تواند بر مسلمان حاکم شود."
پس از آن، آیت الله محمد یزدی، دیگر عضو فقهایشورای نگهبان در اظهارنظری که با واکنش های متعدد روبرو شد گفت: «این که فقهایشورای نگهبان راجع به یک اقلیت مذهبی تصمیم گرفته‌اند، این تصمیم قانونی، شرعی،قطعی و غیرقابل تغییر است و بدون تعارف عرض می‌کنم که اگر کسانی دنبال این هستندکه مصوبه قانونی را برگردانند، در حقیقت مقابله با اصل نظام جمهوری اسلامی ایراناست. »
به دنبال این اظهارنظر، آیت الله سید محمدرضامدرسی یزدی، عضو دیگر فقهای شورای نگهبان سخنان صریح تری درباره اقلیت های مذهبیمطرح کرد. او گفت: «در اصل 64 قانون اساسي تصريح شده كه اين نماينده متعلق به خودآن اقليت است. يعني اقليت‌هاي مصرّح در قانون اساسي، هركدام مي‌توانند نمايندهبراي خودشان داشته باشند، نه اينكه آنها بيايند براي مسمانان نمايندگي كنند و درمجموع نماینده خواهند داشت. اين هم ارفاق نظام اسلامي به اقليت‌هاست» و «امروزارفاقاتي كه نظام اسلامي به اقليت‌ها كرده، در هيچ كجاي دنيا مشابه ندارد.»
او همچنین برای مخالفت با عضویت یک زرتشیتی درشورای شهر یزد با ذکر مثالی درباره چند و چون حضور یک قصاب در اتحادیه نانواهاگفت: «در همان استان یزد یک میلیون و 300 هزار نفر مسلمان وجود دارد و فقط سه هزارنفر کمتر یا بیشتر زرتشتی هستند. کدام نماینده اکثریت هستند؟ آیا معقول است کسیکه مسلک دیگری دارد نماینده اکثریت باشد؟ آیا در یک اتحادیه یک نانوا می‌تواندنماینده قصاب‌ها باشد؟»
تمام استدالال های فوق بر پایه قاعده مشهور «نفیسبیل» و نیز نظرات امام خمینی انجام شده؛ اما اینکه آیا این قاعده در موضوع پیشآمده مصداق دارد یا خیر، و اینکه از نظریات امام می توان نتیجه گرفت که یک زرتشتینمی تواند عضو شورای شهر شود یا نه، محل بحث بوده است.
*تئوری زمان و مکان امام و چند توصیه دیده نشده
شیوه فقاهت امام خمینی که آن را پایه اساسیحکومتداری در نظام اسلامی می دانستند، بر پایه تحرک و پویایی با طرح تئوری نقشزمان و مکان در اجتهاد ضمن حفظ اصالت و سنت‌گرایی فقه بوده است. مثال های فراوانیدرباره استفاده امام از این تئوری ها به وجود در سال آخر حیات ایشان وجود دارد.
یکی از مشهورترین و ملموس ترین مثال های آناستفتاء از ایشان درباره حرمت یا عدم حرمت شطرنج بوده است. پاسخ امام خمینیدرباره شطرنج بارها و بارها شنیده شده اما آنچه کمتر بدان توجه شده است، توضیحیاست که در حاشیه این حکم نادیده باقی مانده است.
امام خمینی در پاسخ نامه یکی از اعضای دفتراستفتاء که نسبت به اظهارنظر ایشان درباره شطرنج اشکال کرده بود، دو نکته مرتبط بابحث «زمان» و «مکان» را طرح کردند: «بالجمله آن گونه که جناب عالی از اخبار و روایاتبرداشت دارید، تمدن جدید به کلی باید از بین برود و مردم کوخ‌نشین بوده و یا برایهمیشه در صحراها زندگی نمایند... سعی کنید خدا را در نظر بگیرید و تحت تأثیر مقدس‌نماهاو آخوندهای بی‌سواد واقع نشوید.» (همان، جلد 21 صفحات 34 و 35)
در یکی دیگر از صریح ترین بیانات امام خمینی، ایشانطی نامه‌ای جهت «تحکیم برداری جناح‌های موجود» 22 مسأله فقهی قابل بررسی را طرحکردند و تلاش فقیهان را در این موارد و موارد مشابه لازم دانستند و اختلاف‌نظرآنها را نیز طبیعی و روا اعلام کردند، اما در ادامه ضمن اشاره به «اهمیت بصیرت فقیهو مجتهد» نوشته اند: «همین جا است که اجتهاد مصطلح در حوزه‌ها کافی نمی‌باشد،بلکه یک فرد اگر اعلم به علوم و معهود حوزه‌ها باشد؛ ولی نتواند مصلحت جامعه راتشخیص دهد و یا نتواند افراد صالح و مفید را از افراد ناصالح تشخیص دهد و به طورکلی در زمینه اجتماعی فاقد بینش صحیح و قدرت تصمیم‌گیری باشد، این فرد در مسائلاجتماعی و حکومتی مجتهد نیست و نمی‌تواند زمام جامعه را به دست گیرد.» (صحیفهنور، جلد 21 صفحه 47)
اما پیامی که امام خمینی مستقیما خطاب به اعضایشورای نگهبان نگاشته اند و در سال های اخیر کمتر مورد توجه قرار گرفته، می تواندغائله سپنتا نیکنام را حل کند. امام در این نامه به صراحت تئوری زمان و مکان راتشریح کرده و بر مصلحت اندیشی اعضای شورای نگهبان تاکید کرده اند: «تذكرى پدرانهبه اعضاى عزیز شوراى نگهبان مىدهم كه خودشان قبل از این گیرها، مصلحت نظام را درنظر بگیرند، چرا كه یكى از مسائل بسیار مهم در دنیاى پر آشوب كنونى نقش زمان ومكان در اجتهاد و نوع تصمیمگیریها است. حكومتْ فلسفه عملىِ برخورد با شرك و كفرو معضلات داخلى و خارجى را تعیین مىكند. و این بحثهاى طلبگى مدارس، كه درچهارچوب تئوریهاست، نه تنها قابل حل نیست، كه ما را به بنبستهایى مىكشاند كهمنجر به نقض ظاهرى قانون اساسى مىگردد. شما در عین اینكه باید تمام توان خودتانرا بگذارید كه خلاف شرعى صورت نگیرد- و خدا آن روز را نیاورد- باید تمام سعىخودتان را بنمایید كه خداى ناكرده اسلام در پیچ و خمهاى اقتصادى، نظامى، اجتماعىو سیاسى، متهم به عدم قدرت اداره جهان نگردد.» (صحیفه نور، جلد 21 صفحه 61)
توجه به این تذکرات اندیشمندانه امام خمینی،نشان می دهد ایشان به صراحت با اظهارنظرهایی که چهره دین را مخدوش می‌کند و تواناداره جامعه از طریق احکام اسلامی را در نظر بدخواهان با تردید روبرو می کند،مخالفت کرده اند؛ نکته ای که به راحتی می تواند حلال مشکل اخیر در مورد عضو زرتشتیشورای شهر یزد باشد.
29217