اختصاصی مازندمجلس: سیاستمداری که تسلط بیشتری بر شبکه اجتماعی اینستاگرام داشته باشد، می تواند سلیقه های مردم را راحت تر شناسایی، رصد و ارزیابی کند؛ و با ایجاد ذائقه سیاسی مورد نظر خود، کنترل افکار عمومی را به دست گرفته و بر آن حکمرانی نماید. اما این که دلایل محبوبیت این شبکه اجتماعی چیست؛ توضیحش از حوصله این مقال خارج و فرصتی دیگر و بحثی دیگر میطلبد.
اینستاگرام این توانایی را دارد که با انتقال سریع اخبار و تصاویر، پوشش رسانه ایِ مناسبی ایجاد نماید و سیاستمدار زیرک و مشاوران وی میتوانند با فرصت سنجی و فرصتطلبی و تسلط بر این شبکه ی قدرتمند اجتماعی تحلیل ها و نظرات خود را در میان طبقات مختلف جامعه تزریق نموده، و ذائقه سیاسی مخاطبین را به گونه ای که می خواهند و دوست دارند تغییر بدهند و یا از نو بسازند.
اینستاگرام عرصه ای برای تبلیغات سیاسی
به زودی اینستاگرام عرصه ی تام و تمام تبلیغات سیاسی و منازعات انتخاباتی خواهد شد. کسی برنده این بازی میباشد که بتواند راه های درست استفاده از این رسانه را بشناسد و به کار گیرد. بی سبب نیست که این روزها سیاسیون اقبال ویژهای برای حضور در این شبکه اجتماعی از خود نشان میدهند. نمایندگان استان مازندران در مجلس شورای اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و برخی از ایشان پیشتر و برخی به تازگی پای به عرصه فعالیت در اینستاگرام نهاده و صفحات شخصیشان را برای معرفی اندیشه خود و دستاوردهای حضورشان در مجلس را، راه اندازی نموده اند.
نمایندگان مازندران تا لحظه نگارش این مطلب در مجموع 10324 پُست در اینستاگرام منتشر نموده اند؛ که سهم هرکدام از ایشان به ترتیب عبارت است از:
- محمد دامادی 2497 پُست معادل24.1 درصد
- ولی الله نانواکناری 1841 پُست معادل 17.8 درصد
- علی اصغر یوسف نژاد 1325 پُست معادل 12.8 درصد
- علی اسماعیلی 1324 پُست معادل 12.8 درصد
- سید علی ادیانی 1152 پُست معادل 11.1 درصد
- قاسم احمدی لاشکی 745 پُست معادل 7.2 درصد
- عبدالله رضییان 706 پُست معادل 6.8 درصد
- علی محمد شاعری 450 پُست معادل 4.3 درصد
- حسین نیازآذری 206 پُست معادل 1.9 درصد
- علی نجفی 57 پُست معادل 0.5 درصد
- عزت الله یوسفیان ملا 16 پُست معادل 0.1 درصد
- شمس الدین شریعت نژاد 5 پُست معادل 0.04 درصد
نگاه به این آمار نشان میدهد که محمد دامادی بیشترین فعالیت را در اینستاگرام دارد و نزدیک به 25 درصد از کل پست هایی که در اینستاگرام توسط نمایندگان مازندران منتشر شده است به وی تعلق میگیرد. این یعنی نماینده جوان شهرستان ساری و میاندرود علاقه مندی بیشتری برای فعالیت در این شبکه اجتماعی و احتمالاً سایر شبکه های اجتماعی مانند تلگرام از خود نشان میدهد. اما کمترین پُست منتشر شده نیز به ترتیب متعلق است به شمس الدین شریعت نژاد و عزت الله یوسفیان ملا؛ که این هم نشان از حضور تازه و نو آن ها در این شبکه قدرتمند اجتماعی، سیاسی و تبلیغاتی دارد.
دامادی، اینستاگرام و ویژگی جوان بودن
همچنین نگاه به این آمار نشان میدهد که نمایندگان و تیم مشاوران سیاسی و رسانه ای آن ها، دیدگاه های متفاوتی نسبت به مقوله تبلیغات و بهره گیری از ابزار مدرن تبلیغاتی در برندسازی، گزارش عملکرد، منازعات سیاسی و معرفی کمپین های انتخاباتی خود دارند. به گونه ای که به نظر می رسد شخص محمد دامادی و تیم رسانه ای کمپین وی، در دوران انتخابات و پساانتخابات علاقه مندی فراوانی برای بهره گیری و استفاده از محیط نو و تازه اینستاگرام از خود نشان داده اند؛ و پس از وی با فاصله زیاد، ولی الله نانواکناری، علی اصغر یوسف نژاد، علی اسماعیلی و سید علی ادیانی قرار دارند. شاید مهمترین دلیلی که محمد دامادی و تیمش را برای استفاده و بهره گیری زود هنگام از فضای اینستاگرام برای فعالیت های انتخاباتی ترقیب نمود، ویژگی جوان بودن ایشان باشد. البته تحلیل ما در این نوشتار مبتنی بر بررسی های کیفی و تحلیل محتوای صفحات این نمایندگان نمی باشد؛ و بیشتر به جنبه های کمی و ظاهری حضور ایشان نظر داریم.
لزوم هدایت صفحات مجازی نمایندگان توسط افراد حرفه ای
اما این تمام ماجرا نیست. فضای تبلیغاتی اینستاگرام با همه راحتی، آسان بودن، در دسترس بودن، ارزان بودن و سریع بودنش برای یک کنشگر سیاسیِ حرف های؛ بسیار تخصصی و خطرناک است. یعنی اینکه می بایست صفحات سیاسیون توسط تیم های رسانه ای حرف های و متخصص و آشنا به اصول روانشناسی سیاسی و جامعه شناسی سیاسی مدیریت و هدایت شوند. اگر حضور افراد شاخص سیاسی در اینستاگرام با نقشه راه صحیح هدایت نشود؛ می تواند بازخورد منفی داشته باشد و حتی زمینه را برای نقد و تحلیل و تخریب فرد مورد نظر فراهم آورد. به عبارت دیگر اگر صفحه افراد را در اینستاگرام مورد بررسی دقیق و محتوایی قرار دهیم به راحتی میتوانیم شناخت صحیحی از گرایشات سیاسی، امیال درونی شده، عقده های فرو خورده، تفکرات و اهداف پیدا و پنهان آن فرد در گذشته، حال و آینده به دست آوریم. همه ما در اینستاگرام با مفاهیمی همچون لایک، فالور، فالووینگ و فالوبَک آشنا هستیم. اصولاً دنبالکردن (فالو کردن) با هدف گرفتن دنبال کننده (فالور) انجام میشود و معمولاً افراد با هر فالو به دنبال فالوبَک می باشند تا بر عدد دنبال کنندگان خود بیافزایند. از این منظر، به لحاظ تعداد افرادی که نمایندگان مازندران ایشان را در صفحات خود دنبال میکنند و به اصطلاح فالووینگ نمایندگان مازندران در اینستاگرام میباشند، ما تا لحظه نگارش این نوشتار به عدد 13801 صفحه رسیدیم. آن هم به ترتیب زیر:
- علی محمد شاعری 6047 صفحه
- محمد دامادی 4832 صفحه
- عبدالله رضیان 1780 صفحه
- عزت الله یوسفیان ملا 1035 صفحه
- قاسم احمدی لاشکی 64 صفحه
- حسین نیازآذری 12 صفحه
- علی اصغر یوسف نژاد 12 صفحه
- علی نجفی 8 صفحه
- ولی الله نانواکناری 5 صفحه
- علی اسماعیلی 4 صفحه
- سید علی ادیانی 2 صفحه
- شمس الدین شریعت نژاد 0
اتهام پوپولیست بودن در کمین است
مطالعه و رفتارشناسی چهار نماینده ای که به لحاظ تعداد فالووینگ با فاصله زیادی از سایر نمایندگان مازندران قرار دارند، نکات جالب توجهی را پیش روی ما قرار میدهد. پیشتر می بایست توجه داشته باشیم که در شبکه اجتماعی اینستاگرام دنبال کردن افراد به دو دلیل انجام می شود. اول آنکه هر فرد صفحه ای را که دنبال میکند به این دلیل است که صفحه مورد نظر دارای شهرت است. مانند صفحه مربوط به ورزشکاران، باشگاه های ورزشی یا هنرمندان. البته ما در اینجا صحبتی از خوب یا بد بودن این صفحات به لحاظ کیفی و اخلاقی نداریم که این امور کاملاً نسبی و شخصی هستند. در این حالت دنبال کننده توقع ندارد که دنبال شونده هم او را دنبال نماید. اما دلیل دوم که افراد در اینستاگرام به دنبالِ دنبال کردن(فالو کردن) افراد میروند آن است که به اصطلاح فالوبَک دریافت نمایند؛ و این گونه تعداد دنبال کنندگان یا همان فالورهای خود را بالاتر ببرند. اما درباره یک شخصیت سیاسی که به نوعی یک فرد خاص و مشهور(سلبیریتی) در اینستاگرام محسوب میشود، بازی با تعداد دنبال شوندگان(فالووینگ ها) می تواند خطرناک باشد و به ضدتبلیغ تبدیل شود؛ و برای رقبای سیاسی و انتخاباتی وی معنادار شود؛ به گونهای که حتی مخاطبان عام هم از آن معنا و مفهوم دیگری استخراج نمایند. معنای پوپولیسم و پوپولیست بودن فرد سیاسی. به واقع اگر سیاستمداری به دنبال افزایش تعداد فالوینگ های خود در اینستاگرام باشد، به این معنا است که میخواهد چهره ای مردمی از خودش نشان بدهد؛ و بگوید که با افراد زیادی در ارتباط است و فعالیت های آن ها را در فضای مجازی دنبال میکند. به نوعی اتخاذ سیاست های پوپولیستی. واقعاً یک نماینده چقدر میتواند وقت برای دنبال کردن دیگران داشته باشد؛ و اگر این وقت را ندارد چرا میخواهد چنین نمایش و شوی رسانه ای از خود نشان بدهد؟ اگر هم صفحه توسط مدیر یا مدیران اداره میشود که عذری بدتر از گناه. اگر بر همین قاعده رفتارشناسانه بخواهیم گرایشات سیاسی پنهان یک فرد سیاسی را ارزیابی، پیشبینی و تبارشناسی کنیم، البته تا حد زیادی میتوانیم موفق باشیم. به عبارت دیگر هرچه رفتارهای پوپولیستی یک فرد یا سیاستمدار بیشتر باشد، خصلت های راست گرایانه بیشتری از وی انتظار داریم. پس بر این اساس به سراغ نمایندگان مازندران می رویم.
مشاوران فضای مجازی و تاثیر در روند کار نمایندگان
چهار نفر ابتدایی در لیست شماره دو به احتمال زیاد می بایست دارای خصلتهای پوپولیستی بیشتری نسبت به افراد پایین لیست باشند؛ یا حداقل به بروز این گونه رفتارها در سطح جامعه و سخنرانی ها و تحلیل هایشان علاقهمندی بیشتری نشان میدهند. گمان میرود گرایشات پوپولیستی نمایندگان ردیف یک تا چهار از بقیه بیشتر باشد؛ و دقیقاً بر این اساس خواستگاه فکری و سیاسی ایشان هم جناح محافظه کار و اصول گرا باشد. چرا اینگونه است؟ چون پوپولیسم و تودهگرایی از مصادیق و ویژگیهای هر جریان راستگرا -از هر نوعش- می تواند باشد. و جالب است که دقیقاً چهار نماینده فوق نیز گرایشاتی محافظه کارانه و خواستگاه سیاسی اصولگرایی دارند. یا در خوش بینانهترین حالت به راست میانه متمایل هستند. اما نکته جالب توجه در ستون شماره دو، حضور محمد دامادی و عزت الله یوسفیان ملا است.
خطای فاحش مشاوران دامادی
به لحاظ دیرینهشناسی، محمد دامادی برای فعالیت در اینستاگرام و بهرهگیری از ظرفیتهای آن سابقه بیشتری نسبت به سایر نمایندگان دارد. تعداد بیشتر پستها نشان از آن دارد که شخص محمد دامادی و مشاوران رسانهای کمپینش به ظرفیتهای این شبکه آگاهی کامل و اشراف کافی دارند. اما به نظر میرسد این آگاهی، نشانه تخصص و زیرکی این مشاوران برای بهره گیری از این ابزار نوین تبلیغاتی نباشد. مشاوران محمد دامادی به خوبی میدانند که تعداد فالورهای یک فرد حکایت از اهمیت، قدرت و نفوذ آن فرد دارد؛ اما در خطایی فاحش تعداد دنبال شوندگان(فالووینگ ها) صفحه اینستاگرامی وی را یک ویژگی مثبت تلقی و ارزیابی میکنند. درحالی که یک مخاطب آگاه و تیزبین به راحتی می تواند تعداد زیاد فالووینگهای یک سلیبریتی سیاسی را نشانهای از گرایشات پوپولیستی وی تحلیل نماید؛ و این گونه است که مشاوران یک شخصیت سیاسی در خطایی فاحش، به راحتی خوراک در اختیار رقیبان سیاسیاش قرار میدهند. به عبارت بهتر اینجا افراد و مشاوران غیرمتخصص، ناآگاه و شاید هم پُر ادعا، ظرفیت های تبلیغاتی اینستاگرام را به ظرفیت ضد تبلیغ برای کمپین فرد سیاسی تبدیل میکنند؛ و به رقبا هدیه میدهند.
یوسفیان ملا و مشاوران ناپخته اش
وضعیت مشاوران یوسفیان ملا در بازی اینستاگرام بسیار نابسامان تر و ناپخته تر از دیگران است. مشاوران و مدیران صفحه یوسفیان ملا که به نظر میرسد خیلی دیرتر از دیگران صفحه ای در اینستاگرام برای وی دست و پا کرده اند؛ سعی دارند با فالو کردن افراد و ارائه ی چهرهای مردمی و خاکسار از وی، به نوعی با فالوبک گرفتن سریع، دنبال کننده های(فالوورهای) بیشتری دست و پا کنند و عقب ماندگی ایشان را نسبت به رقبای احتمالی جبران نمایند. مشاوران رسانه ای یوسفیان ملا هم راه را بر خطا رفته و مُشت وی را در برابر رقبای تیزبین کاملاً باز می گذارند. البته شاید تحلیل مشاورین این نمایندگان یک پایه ی روان شناختی و جامعه شناختی کاملاً صحیح هم داشته باشد. شناختی بر پایه ی خُلق و خوی مازندرانی ها. واقعیت آن است که ما مازندرانی ها علاقه خاصی داریم که بگوییم با افراد بزرگ و سرشناس حشر و نشر و مراوده و رفاقت میکنیم و نشست و برخواست داریم. داشتن شماره تلفن یک مدیر رده چندم برای یک مازندرانی افتخاری بزرگ محسوب میشود. نماینده مجلس که جای خود دارد. پس بنابراین شاید برای بسیاری از افراد جالب باشد که یک نماینده مجلس هم در جمع فالورهایش حضور دارد. اما مشاوران تبلیغاتی و سیاسی کمپین این نمایندگان میبایست توجه داشته باشند که اینستاگرام شمیر "دِموکلِس" است. همه جا بالای سرشان هست. از هر دو سو هم می بُرّد.
* تئوری هارتلند- heart land theory: بر اساس تئوری هارتنلد هرکسی منابع فیزیکی و انسانی اورآسیا واقع بین آلمان و سیبری مرکزی را داشته باشد میتواند جهان را کنترل کند.
مسعود طبری
کارشناس ارشد مسائل سیاسی