اختصاصی مازندمجلس: تاثیرگذاری و اهمیت رقابت‌های سیاسی در مرکز هر استان برکسی پوشیده نیست. از این رو با این پیش فرض که میاندورود از سال 89 به مرکزیت سورک و با دو بخش به شهرستان تبدیل شد؛ بررسی ابعاد مختلف رقابت‌ انتخاباتی احزاب، گروه‌های سیاسی و شخصیت‌های برجسته حوزه انتخابیه ساری و میاندورود در ده دوره انتخابات مجلس را در دستور کار قرار داده‌ایم.

طبق آمار جمعیت شهرستان ساری در سال ۱۳۹۵بالغ بر 503 هزار نفر بوده که از این تعداد بیش از 309 هزار نفر در شهر ساری ساکن هستند. جمعیت نیم میلیون نفری شهرستان ساری از بخش‌های مرکزی، دودانگه، چهاردانگه، رودپی، رودپی شمالی و کلیجان‌رستاق تشکیل شده است. در این میان رودپی با جمعیتی بالغ بر 35هزار نفر در کنار چهاردانگه به مرکزیت کیاسر و جمعیتی بالغ بر 20 هزار نفر پرجمعیت‌ترین بخش‌های شهرستان ساری هستند.

مروری بر ده دوره انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه ساری و میاندورود، بررسی کارنامه احزاب و گرایشات سیاسی، موضع‌گیری لیدر‌های سیاسی در کنار نیم نگاهی به ساز‌و‌کار حمایت چهره‌های مذهبی شاخص این حوزه انتخابیه از برخی کاندیدا‌های مجلس و اشاره به برخی نکات که بسیاری از آن‌ها برای اولین بار در فضای مطبوعات مطرح می‌شوند، چکیده‌ی گزارش تحلیلی زیر است. با هم بخوانیم:

هر آنچه در 10دوره‌ی اخیر گذشت

انتخابات اولین دوره مجلس شورای ملی، پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با حضور بسیاری از احزاب و گروه‌های سیاسی برگزار شد. در حوزه انتخابیه ساری و میاندورود نیز بر اساس همین رویه بسیاری از انقلابیون، مبارزان سیاسی و همچنین چهره‌های مذهبی داوطلب حضور در مجلس بودند. دور اول انتخابات مجلس در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۳۵۸ برگزار شد و بر اساس نتایج آرا دکتر ابوالقاسم اخوتیان از حوزه انتخابیه ساری به مجلس راه پیدا کرد و حجت‌الاسلام عبدالوهاب قاسمی و حسن محمدی به دور دوم راه یافتند.

آرایی که در انتخابات مجلس اول به صندوق ریخته شد از جهات مختلفی قابل بررسی بوده اما یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های اولین دوره انتخابات مجلس رای مردم به فعالان سیاسی، چهره های تاثیرگذار شهر و انقلابیون است. در همین راستا ابوالقاسم اخوتیان به عنوان پزشک معتمد شهر و شخصی که دارای وجهه‌ی اجتماعی مناسبی بود با کسب 86درصد آرا در مرحله‌ی اول انتخابات، به مجلس راه پیدا کرد. دور دوم انتخابات مجلس رقابت میان قاسمی از فعالان سیاسی و مذهبی شهر ساری و حسن محمدی کاندیدای حزب توده و چریک‌های فدایی بود که در تاریخ ۱۹ اردیبهشت ۱۳۵۹ برگزار شد و قاسمی با توجه به ارزش جایگاه روحانیون میان مردم در ماه‌های ابتدایی انقلاب اسلامی و حمایت طیف‌های مذهبی شهر، توانست با کسب 73درصد آرا به مجلس راه پیدا کند.

جمهوری اسلامی ایران در هیاهوی جنگ تحمیلی قرار داشت که در حادثه ۷ تیرماه ۱۳۶۰ و انفجار حزب جمهوری‌اسلامی حجت‌الاسلام عبدالوهاب قاسمی نماینده ساری و تعدادی از نمایندگان مجلس به شهادت رسیدند. اولین جلسه مجلس شورای اسلامی بعد از حادثه 7تیر به دلیل شهادت برخی نمایندگان در آستانه لغو قرار داشت اما جانبازان آن حادثه با وجود آسیب­ دیدگی خود را به صحن علنی مجلس رساندند تا جلسه برگزار شود.

پس از حادثه 7تیر و شهادت حجت‌الاسلام قاسمی انتخابات میاندوره‌ای برگزار شد که در حوزه انتخابیه ساری کار انتخاب نماینده به دور دوم کشیده شد. حجج‌الاسلام عباسعلی بهاری‌اردشیری و سید حسن شجاعی‌کیاسری در این مرحله با هم به رقابت پرداختند. بهاری فعال فرهنگی و کاندیدای مستقلی بود که از حمایت انجمن‌های اسلامی و کانون‌های حزب‌الله شهر ساری برخوردار بود. همچنین وی در انتخابات قبلی از نزدیکان به شهید قاسمی بود. شجاعی‌کیاسری نیز از فعالان سیاسی قبل از انقلاب بود و حمایت طیف روحانیون و بازاری‌های شهر ساری را دارا بود. سرانجام حجت‌الاسلام عباسعلی بهاری با کسب نزدیک به 75درصد آرا وارد مجلس شد.

دوره دوم مجلس شورای اسلامی در حالی آغاز شد که کشور همچنان در شرایط جنگ قرار داشت. چارچوب رقابت و فعالیت سیاسی در این دوره از انتخابات مجلس تفاوت زیادی با دوره‌ی اول نداشت. مردم و فعالان سیاسی شهر ساری با حمایت از بهاری و شجاعی به عنوان دو شخصیت مذهبی-سیاسی آن‌ها را به عنوان نمایندگان ساری در مجلس دوم برگزیدند. در این دوره نیز بهاری با حمایت کانون‌های فرهنگی-مذهبی و جوانان و همچنین شجاعی نیز با حمایت تعدادی از روحانیون برجسته شهر به مجلس راه پیدا کردند.

برخی تقابلات سیاسی میان بهاری و شجاعی در دوره‌ی دوم و همچنین ردصلاحیت بهاری باعث شد تا سرنوشت انتخابات مجلس به نحو دیگری رقم بخورد. صلاحیت بهاری تنها دو روز مانده به انتخابات مجلس سوم تایید شد و از سوی دیگر عزت‌الله دامادی به عنوان شهردار وقت ساری به صف داوطلبان حضور در مجلس پیوست. او که از مشوقان بهاری برای کاندیداتوری در انتخابات میاندوره‌ای مجلس اول بود توانست با کسب 39درصد آرا به مجلس سوم راه پیدا کند. همچنین حجت­الاسلام سید حسن شجاعی‌کیاسری نیز توانست برای دومین دوره متوالی راهی خانه ملت شد.

شاید قرار گرفتن دو کاندیدای مطرح مجلس در یک عکس انتخاباتی کماکان اتفاق نادری باشد؛ اما در سومین و چهارمین دوره از انتخابات مجلس شورای اسلامی عزت‌الله دامادی و سید حسن شجاعی‌کیاسری با انتشار عکسی مشترک از یکدیگر به عنوان نشانه‌ای از ائتلاف به مجلس راه پیدا می‌کنند. باوجود بروز برخی اختلافات در دوره دوم مجلس میان نمایندگان ساری این شرایط ادامه پیدا نکرد و عزت الله دامادی به همراه سید حسن شجاعی‌کیاسری در دوره سوم و چهارم با تکیه بر ائتلاف انجام شده و حمایت قشرهای تاثیرگذار مختلف، به مدت 8سال نمایندگان ساری در مجلس بودند.

همچنین در دوره‌ی چهارم علی‌اصغر یوسف‌نژاد نیز برای اولین بار داوطلب حضور در مجلس می‌شود اما در اولین تجربه کاندیداتوری موفق به حضور در مجلس نمی‌شود. وی پس از مدتی به شهرداری ساری کوچ می‌کند و در آستانه انتخابات پنجم مجلس به صف داوطلبان می‌پیوندد. سرانجام یوسف‌نژاد با کسب 45درصد از آرای ماخوذه راهی مجلس می‌شود.

پس از او ابوالقاسم روحی که وکیل دادگستری بود و به عنوان یک کاندیدای مستقل وارد عرصه‌ی انتخابات شده بود توانست با دوری از تعصبات سیاسی و تعامل مناسب با فعالان سیاسی شهر به عنوان دومین نماینده ساری به مجلس پنجم راه پیدا کند.

از نکات جالب این دوره از انتخابات مجلس ردصلاحیت سید حسن شجاعی‌کیاسری پس از سه دوره نمایندگی مجلس بود. از سوی دیگر عزت‌الله دامادی نیز در این دوره کاندیدا بود که نتوانست رای لازم برای حضور در مجلس را کسب کند.

با روی کار آمدن دولت اصلاحات، احزاب و جریانات نزدیک به دولت وقت عزم خود را برای دستیابی به اکثریت کرسی‌های مجلس ششم جزم کردند. دور اول انتخابات مجلس ششم در تاریخ 29بهمن سال 78 و دور دوم آن 16 اردیبهشت سال 79 برگزار شد. نتایج پیروزی اصلاح‌طلبان در این دوره از انتخابات مجلس را نشان می‌داد. در حوزه انتخابیه ساری حسین روزبهی با توجه به قرابت با جریان اصلاحات توانست رای کافی برای حضور در مجلس ششم را کسب کند.

دیگر نماینده حوزه انتخابیه ساری با فعالیت و حمایت اصولگرایان راهی مجلس می‌شود. سید مسیح سلیم‌بهرامی که سابقه فرمانداری علی‌آباد و معاونت فرمانداری ساری در کارنامه داشت علاوه بر حمایت اصولگرایان تعامل مناسبی نیز با دیگر جریانات سیاسی داشت و توانست همراه روزبهی راهی مجلس ششم شود. نکته‌ی قابل تامل در خصوص این انتخابات عدم رای آوری نمایندگان دوره پنجم ساری یعنی علی‌اصغر یوسف‌نژاد و ابوالقاسم روحی بود. روحی بر خلاف دوره پنجم که مستقل وارد عرصه انتخابات شده بود در این دوره کاندیدای حزب کارگزاران سازندگی بود و نتوانست راهی مجلس شود. همچنین یوسف‌نژاد نیز در کسب رای موفق نبود.

مجلس هفتم، مصادف با سال‌های پایانی دولت سید محمد خاتمی بود. انتخابات این دوره‌ی مجلس شورای اسلامی یک اسفند ۱۳۸۲ برگزار گردید. نتایج انتخابات مجلس هفتم از پیروزی اصولگرایان حکایت داشت. در حوزه انتخابیه ساری ابوالقاسم روحی و حجت‌الاسلام سید حسن شجاعی‌کیاسری با کسب اکثریت آرا راهی مجلس شدند. در این دوره نیز نقش ارتباط روحانیت با اقشار مختلف شهر ساری و همچنین تعامل با جریانات سیاسی شهر مهم‌ترین علل رای‌آوری شجاعی و روحی بود.

هشتمین دوره انتخابات مجلس با در شرایطی برگزار شد که با توجه به ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد شرایط اصولگرایان برای پیروزی مهیا بود. پس از اعلام نتایج طبق پیش‌بینی کاندیدا‌های اصولگرا (کاندیداهای جبهه متحد اصولگرایان و ائتلاف فراگیر اصول‌گرایان) با کسب 75درصد کرسی‌های مجلس صاحب اکثریت شدند. نتایج انتخابات در حوزه انتخابیه ساری از پیروزی سید رمضان شجاعی‌کیاسری و علی‌اصغر یوسف‌نژاد حکایت داشت. شجاعی که گزینه مدنظر اصولگرایان بود در آن زمان ریاست صداوسیمای مرکز مازندران را بر عهده داشت و یوسف‌نژاد نیز به عنوان گزینه اصلاح‌طلبان ساری قائم مقام معاون پارلمانی و امور استان‌های وزارت صنایع و معادن بود.

انتخابات مجلس نهم اولین انتخابات بعد از وقایع انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۸ بود. گروهی از اصلاح‌طلبان در انتخابات شرکت نکردند و همچنین از هیچ جریانی حمایت نکردند تا در این شرایط بازهم اصولگرایان بتوانند اکثر کرسی‌های مجلس را به خودشان اختصاص دهند. در این میان حوزه انتخابیه ساری و میاندورود محل رقابت میان اصولگرایان بود که در نهایت دوتن از کاندیداهای آنان یعنی محمد دامادی و سید رمضان شجاعی کیاسری به مجلس راه پیدا کردند. محمد دامادی فرزند عزت الله دامادی نماینده دوره سوم و چهارم ساری در مجلس شورای اسلامی است وی در حالی راهی خانه‌ی ملت شد که قبل از آن عضو سومین دوره شورای اسلامی شهر ساری بود. از جوانان می‌توان به عنوان مهم‌ترین پایگاه رای دامادی نام برد. از سوی دیگر رمضان شجاعی توانست برای دومین دوره متوالی راهی مجلس شود. از نکات حائز اهمیت این دوره عدم رای‌آوری علی‌اصغر یوسف‌نژاد، نماینده دوره هشتم و منصورعلی زارعی، فرماندار وقت ساری، است.

دهمین و آخرین انتخابات مجلس تا به امروز در دولت موسوم به تدبیر امید برگزار شده است. با روزی کار آمدن دولت روحانی فصل جدیدی در فعالیت احزاب به خصوص اصلاح‌طلبان آغاز شد. انتخابات مجلس دهم با ائتلاف سراسری اصلاح طلبان موسوم به لیست امید همراه بود. در حوزه انتخابیه ساری علی‌اصغر یوسف‌نژاد گزینه اصلی اصلاح‌طلبان بود و توانست با کسب ۱۱۶,۵۴۰ رای راهی مجلس شود. همچنین محمد دامادی که در دوره نهم با حمایت اصولگایان راهی مجلس شده بود، این بار با حمایت اصلاح‌طلبان و طی رقابتی نزدیک با دیگر کاندیداهای مورد نظر اصولگرایان یعنی منصورعلی زارعی و علی بابایی کارنامی راهی مجلس شد.

از ضعف احزاب تا صحنه‌گردانی لیدر‌های سیاسی

عوامل زیادی دست به دست هم داده‌اند تا امروز اوج فعالیت سیاسی احزاب در کشور را بازه‌ی معرفی کاندیدا برای انتخابات تا پایان شمارش آرا بدانیم. ماحصل بررسی این سازوکار ناقص در حوزه انتخابیه ساری و میاندورود، نتایج قابل قبولی در پی ندارد. به طوری که نقش شخصیت‌ها، لیدرهای سیاسی و چهره‌های مذهبی در ساماندهی کاندیدا‌ها و پیشبرد امور بسیار پررنگ‌تر از احزاب بوده است. ضعف احزاب طی سالیان اخیر و ناتوانی در ارائه عملکرد مناسب، عدم ارائه برنامه‌ی توسعه و تعالی شهر و استان و نگاه ابزاری آنان به شهروندان در برهه‌ی انتخابات موجب افزایش آمار رای قومیتی در حوزه انتخابیه ساری و میاندورود شده است.

نقش روحانیون در تاریخچه سیاسی اخیر ایران جزر و مد فراوان داشته است. روحانیون مطرح شهر ساری نیز همواره در حوادث سیاسی متعدد نقش‌آفرین بوده‌اند. آنها در ده دوره انتخابات مجلس نیز تاثیرگذار ظاهر شده‌اند. یکی از مهم‌ترین مصادیق تاثیرگذاری روحانیون مطرح ساری در انتخابات مجلس این حوزه انتخابیه، حضور مرحوم سید حسن شجاعی‌کیاسری در دوره‌های دوم، سوم، چهارم و هفتم مجلس است. حمایت آیت‌الله نظری از مرحوم شجاعی را می‌توان یکی از مهم‌ترین دلایل انتخاب وی دانست. همچنین حمایت­های آیت­الله نظری از مرحوم سید مسیح سلیم‌بهرامی در انتخابات مجلس ششم، در انتخاب وی تاثیرگذار بود.

با گذر از نقش روحانیون ساری به صحنه‌گردانی لیدر‌های انتخاباتی می‌رسیم. ليدرهاي سياسي در ايران هركدام داراي ويژگي‌هاي شخصيتي خاصي هستند كه به واسطه­ی آن­ها نقش نانوشته ليدر را بر عهده مي‌گيرند تا بتوانند در بزنگاه‌هاي انتخاباتي با اقبال مجموعه هواداران، نقش راهبری را ایفا کنند. یکی از افرادی که تا سال‌ها با کادر‌سازی و تربیت نیرو‌های سیاسی در جهت رهبری جناح اصولگرایان در انتخابات‌های مجلس گام برمی‌داشت، مرحوم علی کردان بود. وی به عنوان معاون امور مجلس و استان‌های صدا‌وسیما توانست به بکارگیری نیروهایی چون سید رمضان شجاعی‌کیاسری و احمدعلی مقیمی در صدا‌وسیمای مرکز مازندران، راهنمای آنان برای حضور در مجلس باشد. اوج موفیقت کردان در انتخابات مجلس هشتم بود که سید رمضان شجاعی و احمدعلی مقیمی به ترتیب از حوزه‌های انتخابیه ساری و میاندورود و بهشهر، نکا و گلوگاه راهی خانه ملت شدند.

به طورکلی رفتار سیاسی نمایندگان در ادوار اخیر نشان دهنده ناامیدی آنان از عملکرد احزاب و امید به آرای قومیتی است.

شش دانگ انتخابات ساری و میاندورود

برای تحلیل انتخابات مجلس در حوزه انتخابیه ساری و میاندورود القابی چون قلب تپنده، نبض، نیروی محرکه یا هر اسم دیگری را می‌شود به بخش‌های دودانگه و چهاردانگه نسبت داد. دودانگه دارای 59روستا با بیش از 15هزار نفر جمعیت است و چهاردانگه نزدیک به صد روستا دارد که بر اساس آخرین سرشماری جمعیت این بخش بیش از 20هزار نفر عنوان شده است. اگر زادگاه و قوی‌ترین پایگاه رای نمایندگان ده دوره اخیر حوزه انتخابیه ساری و میاندورد را بررسی کنیم متوجه نقش مهم دودانگه و چهاردانگه خواهیم شد.

با احتساب دوران نمایندگی عزت‌الله دامادی، محمد دامادی، سید حسن شجاعی‌کیاسری و سید رمضان شجاعی‌کیاسری در می‌یابیم که در هفت دوره از ده دوره‌ی گذشته مجلس حداقل یک نماینده از این دو بخش به عنوان نماینده حوزه انتخابیه ساری و میاندورود راهی مجلس شده است.

همچنین در دوره‌های سوم، چهارم و نهم هر دو نماینده این حوزه انتخابیه از بخش‌های دودانگه و چهاردانگه بوده‌اند. به طورکلی یکی از قوانین نانوشته‌ی انتخابات برای داوطلبان لزوم موفقیت در این دو بخش است. به همین جهت بسیاری از داوطلبان از سال‌ها قبل انتخابات به دنبال فردی می‌گردند تا نقش رهبری و لیدر سیاسی‌شان را در این دو بخش ایفا کند. داوطلبان مجلس یازدهم باید در یکسال و دوماه باقی مانده به انتخابات مجلس بهترین و کوتاه‌ترین راه برای رسیدن به خانه ملت را برگزینند. فعالیت تحت برند احزاب یا تعیین لیدرهای سیاسی کاربلد، اتکا به رای قومیتی یا جذب آرای جدید؟

برچسب ها : #مارندران #روحانیون #احزاب #چهاردانگه #دودانگه #انتخابات #مجلس یازدهم