گزارش مازندمجلس: شاید اگر تحریمهای یکجانبه بر ایران اعمال نمیشد مسئولان کشور حالا حالاها به فکر خودکفایی و حمایت از تولید داخلی نمیافتادند. در این 40 سال راهکارهای متفاوتی در دولتهای مختلف آزموده شد و درنهایت دریافتند که بهترین راهحل با توجه آبوهوای متنوع و کمنظیر کشور، تولید داخلی است. اگرچه پس از امضای برجام برای مدت کوتاه با افزایش صادرات نفت و گاز، رشد اقتصادی به ایران بازگشت، اما با روی کار آمدن ترامپ و خروج وی از برجام، به دلیل نامناسب بودن زیرساختهای اقتصادی و تولیدی کشور، دیری نگذشت که نارضایتی از وضعیت اقتصادی به اعتراضاتی گسترده و کمسابقه در شهرهای مختلف ایران منجر شد.
لزوم حمایت از تولید داخل
با بازگشت تحریمهای آمریکا، سرمایهگذاران و مشتریان خارجی از بازار ایران عقبنشینی کردند و به دنبال آن اقتصاد وابسته به نفت ایران در اقدامی نامناسب، نقدینگی را به بازارهای غیر تولیدی هدایت کرد و همین عامل موجب جهش تورم و سقوط ارزش ریال شد تا هم کالاهای وارداتی، هم محصولات تولید داخل، با افزایش بی سابقه قیمت ها مواجه شوند. مثلاً طبق آمار در یک سال گذشته گوشت قرمز و مرغ ٥٧ درصد گران شدند، قیمت شیر، پنیر و تخممرغ ٣٧ درصد بالا رفت، سبزیجات هم ٤٧ درصد گران شدند. حال اینکه اگر دولت میتوانست این نقدینگی را به سمت بخش «تولید» حرکت دهد، نهتنها از جهش تورم کاسته میشد بلکه رشد اقتصادی نیز افزوده میشد. تحریمهای 40 ساله آمریکا نشان داده اگر ساختار اقتصاد ایران سالم باشد کمترین آسیبی به اقتصاد وارد میشود.
در سالهای اخیر نیز همچون 4 دهه گذشته، مسئولان ارشد کشور و کارشناسان مربوطه، متفقالقول تنها راه بیاثر کردن تحریمها را «حمایت از تولید داخلی» میدانند و طبیعتاً در این شرایط تیم اقتصادی دولت میبایست با تهیه نقشه راه درست و جامع بهعنوان میداندار و هماهنگکنندهی سیاستهای اقتصاد مقاومتی عمل کند تا با حمایت از تولید ملی، مقدمات اشتغالزایی، کارآفرینی، بهبود وضعیت اجتماعی زندگی مردم، کاهش نرخ تورم و افزایش بهرهوری در همه عرصهها را فراهم آورد. اما انتظارات لازم برآورده نشد و همچنان حمایتهای لازم از تولیدکنندگان جبنه عملی به خود نمی گیرد.
سرگردانی کارآفرینان و عدم حمایت دولت
پروسه طولانی اداری، فراهم نبودن برخی زیرساختها و دغدغههای مربوط به تأمین ارز و منابع مالی از مهمترین مسائلی است که روح و جان تولیدکنندگان را میآزارد و دولت بهجای همراهی در ساخت و اجرای پروژهها، معمولاً از آنها و پروژههای مربوطه غافل است و بااینوجود، طبیعی است اشتغال کشور حالوروز خوشی نداشته باشد. درحالیکه اگر تولیدکنندگان کشور که دغدغه توسعه و خودکفایی دارند، به معنای واقعی کلمه حمایت شوند، میتوانند با استفاده از روشهای نوین بازاریابی، تکنولوژیهای جدید بستهبندی و نوآوری در بومیسازی، در ارائه محصولات ایجاد جذابیت کنند.
اهمیت پروژههایی چون روماک
یکی از مهمترین پروژههای در حال ساخت کشور، پروژه روماک در شهر جویبار استان مازندران است که با هدف آمادهسازی، نگهداری و بازاریابی محصولات کشاورزی همچنین تنظیم بازار داخلی و صادرات به کشورهای مستقل مشترکالمنافع (CIS) و دیگر نقاط جهان در راستای خودکفایی کشور گامی بزرگ و ماندگار بردارد. چراکه بر اساس توضیحاتی که چند سطر بالاتر ارائه شد اختلاف قیمت محصولات ایرانی و خارجی و افزایش چندین درصدی قیمتها به خاطر نبود زیرساختها و ناشی از ضعف در نگهداری محصولات و تنظیم بازار است. بنابراین بهرهبرداری هرچه سریعتر چنین پروژههایی علاوه بر جلوگیری از هدر رفت و محصولات کشاورزی، با نگهداری استاندارد و توزیع بهموقع، مانع (نوسان در عرضه محصولات مختلف، سوءاستفاده دلالان، افزایش جهشی قیمتها) و در یک کلمه موجب تنظیم بازار میشود. نکته مهمتر اینکه افزایش اشتغال، محرومیتزدایی و رونق اقتصاد مازندران از دیگر مزایای مهم چنین پروژههاست. ناگفته پیداست که اهمیت و فایده چنین پروژههایی برای کل کشور خواهد بود و بهمرور شاهد خواهیم بود مشکل 40 ساله کشور در نگهداری و توزیع و تنظیم بازار حل خواهد شد.
بنیانگذار روماک
در حاشیه بازدید از پروژه روماک در جویبار با بنیانگذار این مجموعه به گفتوگو نشستیم و نقطه نظرات او را بهعنوان یکی از بهترین کارآفرینان استان و کشور که تجارب گرانبهایی در عرصه تولید و کارآفرینی دارد، جویا شدیم.
«خلیل قلیزاده» بازرگان بینالمللی و پرانرژی کشور است که هرگز از تحریمها و تهدیدها نهراسیده و دل در گرو توسعه کشور با کارآفرینی و استفاده از ظرفیتهای داخلی دارد. او که صاحب چندین عنوان برتر کشوری در زمینه تولید و کارآفرینی است با سفر به کشورهای مختلف و صاحبنظر در عرصه تولید باکیفیت و استاندارد دنیا چون لهستان، بلژیک، سوئد، اسپانیا، مصر و ... در جستجوی راه چارهای برای گذار کشور از نگهداری محصولات و توزیع سنتی به مدرن است. مهمترین بخش از اظهارات او را در 8 بند میخوانیم.
نقطه نظرات«خلیل قلیزاده» کارآفرین برتر کشور
1: کشور ما ازنظر تولید محصولات کشاورزی، رتبه خوبی در رتبهبندی جهانی دارد ولی با وجود داشتن پتانسیلهای مختلف، سهم ما از صادرات ناچیز است. پرواضح است که کشاورزی ما بهاندازه کافی صنعتی نشده و بازرگانی ما نیز کاملاً مغفول مانده است. درحالیکه اگر از این ظرفیتها بهدرستی استفاده شود روسیه و کشورهای عربی منطقه، بهترین بازار دنیا واردات را دارا هستند و اغلب محصولات موردنیاز این کشورها در ایران تولید میشود.
2: در ایران موضوعاتی چون «قیمت ثابتشده مواد غذایی، توزیع مدرن میوه و کشف قیمت» حقیقت خارجی ندارد و کاملاً سنتی اداره میشود. از طرفی علیرغم دارا بودن رتبههای نخست تولید جهانی در 10 تا 15 محصول مهم چون سیب، انار، فندق و خرما و... نگهداری و صادرات آنها مطلوب و استاندار نیست و بازار کشور از چالشهایی چون «میزان بالای ضایعات، توزیع و تنظیم نامناسب و ضعف صادرات» رنج میبرد. طبق بررسیهای انجامشده راهکار برونرفت از این چالشها «تهیه، آمادهسازی و ارسال کالا بهصورت انجمن تحت پوشش یک برند، حضور مداوم و مستمر در عرصه و ارائه اطلاعات دقیق از محصولات همراه با تعهد کاری شفاف و دقیق» است.
3: بازرگانی کشوربه علت مناسب نبودن زیرساخت ها و نبود شرکتهای پیشرو، مدرن نیست و همچنان حاجی بازاریها آن را اداره میکنند. به همین دلیل ستاد تنظیم بازار طی سالیان متمادی، در کنترل بازار شب عید موفق نبوده است.
4: در شرایط فعلی اگر تحریمها هم برداشته شود، ما باوجود توان تولید بالا، به علت سنتی بودن سیستم توزیع محصولات، نمیتوانیم در تجارت جهانی کشاورزی سهمی داشته باشیم زیرا مصرف تولیدات کشاورزی در ایران بیشتر تازهخوری است. میوهها، عمر انبارداری محدودی دارند و هنگام مواجهشدن با مازاد تولید و یا بحران، کشاورزان و باغداران صدمه فراوانی میبینند.
5: ما به عنوان تولیدکننده و کارآفرین برای رفع مشکلات اینچنینی کشور و بالا بردن کیفیت بالای محصولات، از مشاوران بسیاری ازجمله شرکت بینالمللی آکسیس بهرهمند شدیم و درنهایت جهت رفع مشکلات تأمین و نگهداری محصولات زراعی، شرکت «روماک گستر پارس» را راهاندازی کردیم که پروژهای جامع برای آمادهسازی، نگهداری و بازاریابی محصولات کشاورزی با امکانات و تجهیزات لازم برای تنظیم بازار داخلی و توزیع مدرن و علمی محصولات کشاورزی و تسهیل صادرات است.
6: قرار بود پروژه روماک در سه فاز با هزینهای حدود 70 تا 80 میلیارد تومان به پایان برسد، اما اکنون هزینهها به 220 میلیارد تومان رسیده است. این مجموعه به علت مشکلات تحریم، تأمین ارز و منابع مالی و برخی زیرساختها مراحل نهایی فاز نخست (پیشرفت فیزیکی: 80 درصد) را میگذراند که در زمینی به مساحت 30 هکتار در حال ساخت است. نگهداری و ذخیرهسازی 30 هزارتن انواع میوه، سبزی، گوشت، مرغ و ماهی در انبارها و سردخانههای بالای صفر و زیر صفر درجهی دوجداره نیز از دیگر قابلیتهای این مجتمع است که با ظرفیت صادراتی 140 هزار تن کالا نقش مهمی در ارزآوری ایفا خواهد نمود.
7: برندسازی محصولات ایرانی یکی از برنامههای مهم روماک است، کاری که هیچ شرکت ایرانی، در معیار استاندارد جهانی، قادر به اجرای آن نیست. برخورداری از«زنجیره سرد» دیگر ویژگی مهم روماک است که در خاورمیانه نظیر ندارد و مساحت بارانداز داخلی مدرن این مجموعه نیز 8 هزار مترمربع و بهصورت سرپوشیده است.
8: فاز نخست مرکز حدود 31 هزار مترمربع مساحت دارد که از ورود تا خروج خنک نگهداشته میشود و تحویل کالا از مبدأ تا مقصد در محیطی خنک انجام میگیرد تا ضایعات به حداقل برسد. این مجتمع اگر به مرحلهی نهایی برسد، در پایان 3 فاز خود، قادر است در محیطی وسیع نزدیک 9 هکتار حدود 330 هزارتن کالا را مدیریت کند و بیش از هزار نفر به شکل مستقیم مشغول به کار شوند. ضمن اینکه پلان درازمدت روماک، کاور کردن محصولات بادساخت شعب روماک در شرق و غرب و جنوب ایران است.
چه باید کرد
انتظار میرود همه مسئولان استانی و کشوری برای حمایت از چنین پروژههای ملی و سرنوشتساز پایکار بیایند تا درگرو چنین اندیشههای نو، علمی و کارشناسی شده، با کمک هم رشد و توسعه کشور را تسریع بخشیم. / مجید ساجدی فر