اختصاصی مازندمجلس: وضعيت مسئوليت اجتماعي و فردي در جامعه فعلي ما جاي بحث بسيار دارد. در برخي از مسئوليتهاي فردي و اجتماعي به فراخور شرايط، روبهجلو و در برخي موارد متأسفانه وضعيت مطلوبي مشاهده نمیشود. در بروز برخي پديدهها بهطور مقطعي اتفاقات خوبی ميافتد كه وضعيت نسبتاً اميدبخش ميشود اما هنوز با يك شرایط مطلوب و پايدار كه متأثر از يك باور عمومي و نهادینهشده باشد، فاصلهداریم.
همچنین براي ارزيابي دقيق وضعيت عملكرد دولتها به دادههاي متقن نياز داريم. ضمن آنكه شرايط زماني و فضاي عمومي جامعه و موقعيتها را هم بهعنوان عوامل مؤثر در سطح ايفای مسئوليتهاي اجتماعي بايد در نظر داشت. بنا به مشاهدات شخصي و تجربه زيستي در دولتهاي گوناگون، ميتوان گفت كه در زمان دولت آقاي موسوي و زمان جنگ، سطح پذيرش مسئوليت اجتماعي و همدليها بالاتر بود. اگرچه موضوعات مسئوليتها بر مسائل جنگ و دفاع از ميهن و آرمانها و پشتيباني از جبههها و پرهيز از مصرفگرايي و...، متمركز بود و بسياری ديگر از مسئوليتهاي اجتماعي مانند مسئوليت در برابر محیطزیست، تحتالشعاع شرايط جنگي مغفول مانده بود.
از طرفی، زنان و دختران جامعه ما اكنون با اشغال نيمي از صندليهاي دانشگاهها، بهمراتب بيش از گذشته با علمآموزي و پذيرش مشاغل تخصصي حضور اجتماعي خود را اثبات كردند. از سويي همين زنان، مادران امروز و فرداي جامعهاند و نقش بسيار مهمي در تربيت نسل و آيندهسازان جامعه دارند. باورهای فرهنگی متأثر از سنت و عرف، وظایف مادری و همسری اعم از رسیدگی به امور منزل و کارخانه و تربیت و مراقبت از فرزندان که عموماً بر دوش زنان سنگینی میکند و بخشی هم به عدم باور زنان به توانمندیهای خود که کمتر فرصت تکیهبر آن را داشتهاند و عدم باور عمومی به جهت نگاه مردسالارانه، همه و همه سطح مشارکت زنان را بسیار کمتر از ظرفیت واقعی زنان کرده است.
قدر مسلم آموزش و ارتقاء سطح آگاهي و مهارتها، ركن اساسي در توانمند كردن منابع انساني بهعنوان محور بالندگي، رشد و توسعه كشور است و همه ميدانيم آموزشوپرورش از لحظه تولد هر انسان با محوريت مادر آغاز ميشود. بدیهی است مادر دانا و توانا فرزندي داناتر و تواناتر و كارآمدتر تربيت خواهد كرد. زنان براي پذيرش مسئوليتهاي خطيرتر و گستردهتر با موانعي مواجهاند كه بخشي از آن مربوط به عدم باورمندي مردان جامعه به توانايي آنهاست درحالیکه با اين تفكر اولين معلم خود يعني مادران خود را انكار ميكنند.
از سويي ضروري است مادران آگاه ما در تربيت فرزندان خود توجه ويژه داشته باشند؛ دختران را با اعتمادبهنفس و علاقهمند به كسب مهارت و دانش براي نقشپذيري اجتماعي و پسران را نيز نسبت به باورمندي توانايي و پذيرش شايستگيها فارغ از جنسيت، حساسيتها و تعصبات كور تربيت كنند تا بعدها مانع بر سر راه مشاركت مؤثر زنان در اجتماع ايجاد نكنند. همچنین با پذيرش ضرورت حضور در اجتماع و تقسیمکار و وظايف در خانواده، مصرانه و مجدانه به جامعه در بهرهمندي از تواناييهاي خود سود برسانند.
يكي از اساسيترين اهداف تشكيل سازمانهاي مردمنهاد سامانبخشي به اوضاعواحوال جامعه با بهرهگيري از توان و پتانسيل عموم جامعه و تقويت حس مشاركت در بين مردم است. به اين معني كه علاوه بر حل مسئلهای كه براي آن تلاش میشود، نفس اين تلاش جمعي باعث تقويت همبستگي و توسعه فرهنگ مشاركت و ارتقاء سطح همدلي و درنهایت تقويت سرمايه اجتماعي بين آحاد جامعه خواهد شد. بيترديد اين امر ميتواند درروند توسعه در ابعاد گوناگون اثرات بسيار مثبتي ايجاد كند.
نهادينه شدن فرهنگ مشاركت و تقويت حس همبستگی و اقداماتی که وجه جمعي دارد، طبيعتاً و بهتدریج در بالندگي فرهنگي نقشآفرین خواهد بود و حل مسئلهای كه فلسفه تشكيل يك سمن (NGO) هست در طول زمان تبديل به يك باور جمعي شده و در فرهنگ عمومي ريشه میدواند. بنابراين وجود سمنها و توسعه آنها كاركرد اثربخشي بر مسئوليتپذيري اجتماعي و متعاقباً روند رشد و توسعه يك كشور خواهند داشت همچنانكه درروند توسعه كشوهاي پیشرفته این موضوع بهوضوح قابلمشاهده است. از طرفی با نگاهی به جوامع توسعهیافته میتوان این حقیقت را دریافت که برای توسعه پایدار ناگزیر از بهکارگیری توان نیمی از منابع انسانی یعنی زنان هستیم. هرگز بدون شکوفایی و بهرهمندی از توان زنان، توسعه پایدار محقق نخواهد شد؛ بنابراین بر این موضوع تأکیددارم که حضور پررنگ زنان در مسیر توسعه بیش و پیش از آنکه حق زنان باشد، حق عموم مردم و جامعه است؛ هم برای رسیدن به شاخصههای توسعه و هم شتاب درروند آن. شناخت زنان از آسيبهاي احتمالي و واكنش بهجا در خصوص رفع تهديدات و موانع حضور در اجتماع، گام مؤثری براي حضور پررنگتر آنان خواهد بود. لازم است زنان بیش از گذشته از طریق تشکلهای مدنی و یا احزاب و البته مناصب مدیریتی، فرصت کافی برای شناساندن خود پیدا کنند. تغییر نگرش در آحاد جامعه برای پذیرش و باور حضور زنان هم باید در دستور کار باشد.
دکتر فرشته احمدی - فعال اجتماعی